Współczesny nurt myślenia o muzeum koncentruje się na przedstawianiu kulturowego rozwoju społeczeństwa w rozlicznych jego aspektach. W odróżnieniu od klasycznego muzeum specjalizującego się w gromadzeniu i eksponowaniu zbiorów ujmowanych tematycznie i chronologiczne, nowy sposób pojmowania muzealnictwa stawia na integrowanie zbiorów pod kątem tworzenia centrów kultury pełniących wiele funkcji społecznych. Taka intencja kryje się np. w budowie centrum kulturalnego na Nowym Rynku w Kolonii. Obiekt ten ma stanowić atrakcyjny element społecznej infrastruktury miasta, chętnie i licznie odwiedzany przez mieszkańców oraz turystów. Podstawę organizacji procesu inwestycyjnego takiego przedsięwzięcia stanowi konkurs architektoniczny. Doświadczenia niemieckie wskazują, iż powinien to być konkurs o zasięgu ograniczonym do elity krajowych architektów. Przedsięwzięcie powinno być finansowane z wielu źródeł, także przez inwestorów prywatnych. Istotny jest również udział miasta. Takie rozwiązania stosuje się w Niemczech nie tylko w stosunku do nowo wznoszonych obiektów muzealnych (np. Kunstmuseum w Bonn) lecz także w odniesieniu do adaptowanych obiektów zabytkowych (np. zamek "Augustburg", zamek "Falkenlust" w Bruehl czy też zamek "Paffendorf" w Bergheim).

Określenie nowych funkcji użytkowych dla istniejących obiektów bywa niezwykle trudne pomimo iż obiekty te reprezentują najwyższy standard techniczny. Dotyczy to zwłaszcza nowszych budowli - np. budynków biurowych i rezydencji w dzielnicy rządowej w Bonn opuszczonych po przeniesieniu stolicy państwa do Berlina.

Szczególne miejsce w "filozofii" poszukiwania nowej tożsamości dla obiektów i terenów zajmuje problematyka zagospodarowania terenów poprzemysłowych, rekultywacja i nadawanie nowego kulturotwórczego znaczenia. Dotyczy to m. in. rekultywowanych, rozległych terenów odkrywkowej kopalni węgla brunatnego "Garzweiler" niedaleko Kolonii. Odzyskanym gruntom przywraca się tam funkcje rolnicze oraz kształtuje nowe krajobrazy sprzyjające tworzeniu infrastruktury kulturalnej.

Ciekawe poszukiwania sposobów atrakcyjnego zagospodarowania terenów poprzemysłowych w obrębie ścisłej zabudowy miejskiej widać w Kolonii. Interesująco rozwija się projekt Media-Park (zagospodarowanie terenów dawnego dworca towarowego "Gereonsbanhof") a także realizowany obecnie projekt adaptacji dla funkcji mieszkalnych i biurowych terenów dawnego portu rzecznego "Rheinauenhafen".

W odróżnieniu od projektów, w których nowa zabudowa powstaje na terenie niemal całkowicie pozbawionym śladów starej zabudowy istnieją tam także przykłady zupełnie odmiennego podejścia do tych zagadnień. Powszechnie znany jest w Europie projekt adaptacji terenów i obiektów dawnej kopalni "Zollverein" w Essen. Powstała w latach 1928-1932 i zajmuje rozległy teren o powierzchni ponad 25 hektarów. Zabytkowa kopalnia imponuje architektoniczną urodą oraz ilością dobrze zachowanych obiektów. Wśród 20 budynków rozmiarami wyróżnia się sortownia: 91 m długości, 34 m szerokości i 37 m wysokości.
Zamknięcie kopalni zbiegło się z objęciem jej konserwatorską ochroną. Pozwoliło to zapobiec dewastacji obiektów i urządzeń po to by móc wykorzystać ich unikalny charakter dla pomysłowego rozwijania ich nowych funkcji. Z jednej strony eksponuje się zabytkowy charakter owych obiektów (muzeum "Zollverein"), z drugiej natomiast, wykorzystuje się scenerię kopalni do promowania kultury w rozlicznych formach m.in. poprzez organizację wielu imprez kulturalnych. Zabytkowe walory kopalni stanowią nieprzeciętną atrakcję turystyczną. Zorganizowano tam "ścieżki tematyczne" (najpopularniejsza to "ścieżka sztygara"), odbywają się pokazy filmów, wystawy związane z kopalnią a także kongresy, sympozja i koncerty. Zadbano o infrastrukturę gastronomiczną.

Warto zauważyć, iż ten znany także Polsce projekt, w dużej mierze zawdzięcza swój sukces nielicznej grupie osób zatrudnionych w działającej od 1998 roku fundacji Zollverein. Osoby te są entuzjastami kopalni i wykazują imponującą skuteczność oraz pomysłowość w gromadzeniu funduszy na ochronę kopalnianych zabytków i przeróżne przedsięwzięcia kulturalne. Plan zagospodarowania terenu zabytkowej kopalni "Zollverein" przewiduje zrealizowanie w najbliższych latach takich projektów jak: szkoła wzornictwa i zarządzania, światowa wystawa wzornictwa, muzeum regionu Ruhry, park przemysłowy. Dla zrealizowania całego przedsięwzięcia założono spółkę Zollverein.

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice