Laureaci Nagrody im. Karola Miarki w roku 2009

Prof. zw. dr hab. Grażyna Szewczyk

Profesor Grażyna Szewczyk urodziła się 7 grudnia 1945 roku w Katowicach w rodzinie zasłużonego polskiego literata, wielkiej legendy śląskiej literatury, Wilhelma Szewczyka. Studiowała polonistykę w Uniwersytecie Jagiellońskim, którą ukończyła w 1968 roku oraz filologię germańską (1971). Pięć lat później obroniła doktorat (1976), zaś w 1986 - rozprawę habilitacyjną. Jest profesorem tytularnym od 2000 roku.

Przeszła całą drogę awansu naukowego od asystenta po profesora. Obecnie kieruje Instytutem Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego. Współtworzyła też germanistykę w Uniwersytecie Opolskim. Jest autorką ponad 80 prac naukowych, w tym trzech monografii i trzech prac zbiorowych pod swoją redakcją.

Jej działalność naukowa koncentruje się wokół trzech wielkich dziedzin kultury: niemieckiej, skandynawskiej i śląskiej. W każdej z nich pozostawiła trwałe ślady wysoko cenione przez specjalistów na świecie. Do najważniejszych prac Pani Profesor należą rozprawy: "Niepokorna hrabina: literacka kariera Valeski von Bethusy-Huc" (1999), "Selma Lagerlöf" (1985) i "Strindberg jako prekursor ekspresjonizmu w dramacie" (1984).
Poza pracą naukową, na uwagę zasługuje jej działalność pozazawodowa w Towarzystwie Polsko-Szwedzkim, gdzie współorganizowała wiele imprez popularyzujących kulturę skandynawską, w Związku Górnośląskim, który wspiera od lat poprzez promowanie postaci związanych z literaturą regionu, wreszcie w "Górnośląskim Towarzystwie Literackim", którego jest wiceprezesem od momentu powstania.

Warto też pamiętać, iż Pani Prof. Grażyna Szewczyk jest laureatką nagrody przyznanej przez Selma Lagerlöf - Sällskapet za popularyzację twórczości wybitnej szwedzkiej pisarki za granicą.

Prof. Marek Trombski

Profesor Marek Trombski urodził się 14 września 1937 roku w Łodzi. Ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Łódzkiej w 1960 roku, po czym rozpoczął pracę jako konstruktor w Katedrze Cieplnych Maszyn Przepływowych. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w 1967 roku, a doktora habilitowanego pięć lat później. Tytuł profesora nauk technicznych otrzymał w 1989 roku. Od 1992 roku zatrudniony był na stanowisku profesora zwyczajnego, w latach 1992-2001 w Filii Politechniki Łódzkiej w Bielsku Białej, a od 2001 do 2008 r. w Akademii Techniczno-Humanistycznej, uczelni powstałej - w dużej mierze z jego inicjatywy i jego staraniem - w wyniku przekształcenia się Filii Politechniki Łódzkiej.

Profesor Marek Trombski jest autorem lub współautorem około 100 publikacji naukowych. Kierował 7 projektami badawczymi. Jest cenionym i szanowanym przez studentów oraz współpracowników nauczycielem akademickim, a także współautorem obszernego zbioru zadań z wytrzymałości materiałów wydanego przez PWN. Za działalność dydaktyczno-wychowawczą został dwukrotnie wyróżniony nagrodami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Wojewoda bielski przyznał w 1984 r. prof. Markowi Trombskiemu nagrodę jako "Zasłużonemu nauczycielowi-wychowawcy województwa bielskiego".

Profesor Marek Trombski otrzymał w 2007 r. tytuł Doktora Honoris Causa Politechniki Łódzkiej. Jest osobą niezwykle zasłużoną dla tej uczelni, a zwłaszcza jej Filii w Bielsku-Białej. Zorganizował od podstaw Instytut Mechaniczno-Konstrukcyjny i kierował tym Instytutem przez prawie 20 lat (1973-1992), pełnił funkcję prodziekana Wydziału Mechanicznego (1973-81), utworzył Wydział Budowy Maszyn i był jego dziekanem przez pierwsze dwie kadencje (1981-1987). W latach 1987-1993 pełnił funkcję prorektora Politechniki Łódzkiej ds. Filii w Bielsku-Białej. W 1999 r. władze Politechniki zaproponowały profesorowi Markowi Trombskiemu ponowne objęcie stanowiska prorektora z zadaniem usamodzielnienia Filii. Po dwóch latach starań, w 2001r., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o utworzeniu Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Zasługi profesora Marka Trombskiego związane z utworzeniem nowej uczelni były olbrzymie. Ówczesny Minister Edukacji Narodowej prof. dr hab. inż. Edmund Wittbrodt powołał profesora Marka Trombskiego na pierwszego rektora nowo utworzonej Akademii. W późniejszym czasie prof. Marek Trombski został dwukrotnie wybrany na rektora tej uczelni. Działania podejmowane przez prof. Marka Trombskiego miały na celu utworzenie uczelni o charakterze uniwersalnym, kształcącej zarówno na kierunkach technicznych, jak i humanistycznych. Rezultatem tych działań jest m.in. funkcjonowanie utworzonego w 2001 r. od podstaw Wydziału Humanistyczno-Społecznego, który obecnie kształci ok. 2 tys. studentów.

Poza działalnością naukową, dydaktyczną i organizacyjną w uczelni profesor Marek Trombski zawsze działał w organizacjach samorządowych. W latach 1994-1997 pełnił urząd wojewody bielskiego, w kadencji 1998 - 2002 był wiceprzewodniczącym Sejmiku Województwa Śląskiego, a w następnym czteroleciu przewodniczącym Komisji Współpracy Zagranicznej i Integracji Europejskiej Sejmiku Śląskiego. Od dłuższego czasu jest wiceprezesem Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych.

Bogata działalność profesora Marka Trombskiego jako naukowca, dydaktyka, działacza samorządowego, organizatora i społecznika spowodowała, że został on odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Honorową Odznaką Miasta Łodzi, Odznaką Zasłużonego dla Politechniki Łódzkiej oraz Odznaką za Zasługi dla Województwa Bielskiego.

Dariusz Złotkowski

Dariusz Złotkowski jest wybitnym naukowcem, historykiem, regionalistą bez reszty poświęcającym się badaniom dotyczącym przeszłości Częstochowy oraz ich popularyzacji. O zaangażowaniu w sprawy regionu częstochowskiego świadczy jego praca naukowa, której efektem jest 6 książek, 26 artykułów naukowych oraz szereg prac źródłowych.

Urodził się 29 marca 1959 r. w Częstochowie. Studia historyczne ukończył na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach w 1982 r. obroną pracy magisterskiej. W 1989 r. rozpoczął pracę w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie (obecnie Akademii im. Jana Długosza), początkowo na stanowisku asystenta, następnie adiunkta. W uczelni pracuje do chwili obecnej na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Instytucie Historii.
W 1992 r. otrzymał tytuł doktora nauk humanistycznych po obronie na Uniwersytecie Łódzkim pracy doktorskiej na temat: "Udział Zakonu OO Paulinów w życiu społeczno-politycznym Rzeczypospolitej w XVIII wieku". W 2002 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii nowożytnej - gospodarczej. W latach 1998 - 2004 pracował w Uczelnianej Komisji Rekrutacyjnej jako reprezentant Wydziału Filologiczno - Historycznego. W ramach prowadzonego seminarium magisterskiego wypromował 106 magistrantów historii. Tematy prac związane były głównie z regionem częstochowskim. W latach 2001 - 2002 pełnił funkcję Sekretarza ds. doktoryzowania. W kadencji 2005 - 2008 był członkiem Senatu AJD w Częstochowie, pełnił funkcję prodziekana ds. nauki Wydziału Filozoficzno - Historycznego, a następnie dziekana tego Wydziału.

Od 1999 roku jest członkiem Komisji Historycznej Polskiej Akademii Nauk, Oddziału w Katowicach. Decyzją Prezydium Komisji został powołany na Zastępcę Przewodniczącego w kadencji 2003 - 2006 i 2006 - 2009. Od 1993 roku do dzisiaj jest aktywnym członkiem Zarządu Częstochowskiego Towarzystwa Naukowego. Należy do Polskiego Towarzystwa Historycznego, Oddział w Częstochowie. Decyzją Prezydenta Częstochowy został powołany do Rady Muzeum Częstochowskiego na 5-letnią kadencję. Wchodzi także w skład Rady Programowej nowego projektu p.n. "Encyklopedia Częstochowy". W dorobku Dariusza Złotkowskiego znajduje się dwutomowa książka, szczególnie istotna z punktu widzenia badaczy historii rodzin Częstochowy i okolic, zatytułowana "Wiedząc dobrze to z wyroków Boga… Testamenty z I połowy XIX wieku w świetle akt notariuszy częstochowskich". "Testamenty" stanowią kopalnię wiedzy o życiu ówczesnej elity.
Profesor Dariusz Złotkowski był recenzentem rozpraw doktorskich w Akademii im. J. Długosza w Częstochowie i Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Jest także autorem wielu publikacji dotyczących historii XVIII i XIX-wiecznej Częstochowy. Wniósł istotny wkład w powstanie II tomu monografii "Częstochowa. Dzieje miasta i Klasztoru Jasnogórskiego".

Na podkreślenie zasługuje olbrzymie zaangażowanie profesora Dariusza Złotkowskiego w badaniach naukowych z zakresu poznania historii regionu i ich dokumentacji.

Laureaci z Województwa Opolskiego

Cecylia Heller

Cecylia Heller, ur. 18.03.1936 w Katowicach. Studia pianistyczne ukończyła w Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie prof. H. Ekier, a na Uniwersytecie Jagiellońskim studiowała muzykologię. Uprawiała kameralistykę, którą studiowała w klasie prof. M. Szmyd - Dormus, przez wiele lat łącząc ją z pracą pedagogiczną. Nauczanie stało się Jej życiową pasją. Należy do najwybitniejszych pedagogów szkół muzycznych w Polsce.

Jest nauczycielem dyplomowanym. Od 1963 prowadzi sekcję fortepianu w Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Opolu. Jej uczniowie w swoich kategoriach wiekowych zdobywają liczne nagrody i wyróżnienia w konkursach w kraju i za granicą.

Pani prof. Hellerowa od 1964r. jest konsultantem Okręgowego Zespołu Metodyczno-Programowego Szkolnictwa Artystycznego w Opolu (konsultacje, organizacja przesłuchań uczniowskich wojewódzkich i międzywojewódzkich). Jest wielokrotnie powoływana do prac jury przesłuchań ogólnopolskich, makroregionalnych, konkursów pianistycznych o różnym zasięgu. Jako metodyk nauczania jest zapraszana do przeprowadzenia warsztatów pianistycznych w kraju i za granicą. Jest współautorem programu nauczania fortepianu

w PSM I i II stopnia, a także recenzentem obecnie opracowywanych nowych programów. Nauczycielka otacza opieką metodyczną nauczycieli młodszego pokolenia, inspiruje ich do działań oraz do stałego doskonalenia swoich umiejętności pedagogicznych, a także rozszerzenia wiedzy pedagogicznej.
Wykształciła ponad 75 uczniów PSM, z tego 95% podjęło studia w Akademiach Muzycznych w kraju i za granicą. Obecnie koncertują na estradach całego świata, wyróżniając się wysokim poziomem prezentacji muzycznych. Wychowankowie uczestniczą w konkursach, festiwalach muzycznych i przesłuchaniach zdobywając nagrody i wyróżnienia. Najbardziej znani absolwenci to: Jolanta Stankiewicz-Spuziak, Włodzimierz Skonieczny, Joanna Wieczorek-Wojtysiak, Beata Miczka-Danilewska, Alina Hayn-Hoffmann., Bożena Preiss, Małgorzata Willim-Burnecka, Rafał Łuszczewski , Piotr Kupka, Agnieszka Kozło, Katarzyna Ewa Sokołowska i wielu innych.

Wspólnie z mężem Jerzym organizowała kursy muzyczne w Nysie, a później Międzynarodowe Letnie Kusy Muzyczne w Głuchołazach, pełniąc przez wiele lat funkcję Prezesa Towarzystwa Międzynarodowych Kursów Muzycznych w Głuchołazach. Corocznie aktywnie uczestniczy w prowadzeniu zajęć na kursach.
Zajmuje się również publicystyką radiową. Przez wiele lat prowadziła znaną i lubianą, cykliczną audycję " Płyty Celiny Hellerowej".

Wielokrotnie honorowana wysokimi odznaczeniami państwowymi i resortowymi.

Najważniejsze odznaczenia i nagrody:

1971r. - Medal 25-lecia Wyzwolenia Opola
1971r. - Nagroda Dyrektora Wydziału Kultury i Sztuki UW w Opolu
1977r. - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki
1979r. - Złoty Krzyż Zasługi
1979r. - Odznaka Honorowa "Zasłużonemu Opolszczyźnie"
1984r. - Medal 40-Lecia Polski Ludowej
1986r. - Nagroda Kuratora Oświaty i Wychowania w Opolu
1990r. - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1992r. - Medal Zasłużony dla Miasta Opola
1992r. - Nagroda indywidualna I stopnia Ministra Kultury i Sztuki
1993r. - Odznaka za Zasługi dla Miasta Opola
1994r. - Medal Komisji Edukacji Narodowej
1994r. - Nagroda indywidualna I stopnia Dyrektora CEA
1996r. - Nagroda indywidualna I stopnia Dyrektora CEA
1999r. - Nagroda indywidualna I stopnia Ministra Kultury i Sztuki
2003r. - Nagroda indywidualna I stopnia Dyrektora CEA
2007r. - Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Pani Cecylia Heller swoimi osiągnięciami, zaangażowaniem w pracę dydaktyczną na rzecz PSM I i II stopnia im. F. Chopina w Opolu oraz środowiska muzycznego, a także dzięki udziałowi swoich uczniów w konkursach o różnej randze przyczynia się do promocji naszego regionu w kraju i za granicą. To dzięki niej Opole kojarzone jest jako znakomity ośrodek kształcenia pianistycznego w dziedzinie muzyki poważnej. Wielokrotnie młodzi muzycy pod jej kierunkiem tworzyli oprawę muzyczną imprez okazjonalnych w naszym regionie, a także muzyka przez nich wykonywana była wizytówką w kontaktach międzynarodowych województwa opolskiego (Poczdam, Roanoke, EXPO 2002, Bruksela).

Laureatka posiada silną osobowość i wielki wpływ na kształtowanie cech potrzebnych przyszłemu muzykowi. Jej głębokie zrozumienie dla muzyki, profesjonalizm, olbrzymi zapał do pracy jest wspaniałym wzorem do naśladowania, zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli. Pani prof. Heller to nie tylko nadzwyczajny pedagog i przewodnik po świecie muzyki, ale także autorytet moralny, o jaki trudno w obecnych czasach.
Wykonawstwo artystyczne jej wychowanków prezentuje bardzo wysoki poziom. Uczniowie pani Cecylii Heller stale uczestniczą w konkursach lokalnych, ogólnopolskich zagranicznych zdobywając na nich wysokie lokaty. Uczestniczyli min.: w międzynarodowych konkursach pianistycznych w Goettingen, Ettlingen, Senigalii, Bad Kitzingen, Jeseniku, Rzymie oraz w ogólnopolskich konkursach i przesłuchaniach w Bielsku Białej, Gorzowie Wielkopolskim, Koninie, Łodzi, Katowicach, Warszawie, Kłodzku, Jeleniej Górze, Zakopanem, Żaganiu. Uczniowie pani Cecylii Heller po skończonych studiach muzycznych znajdują zatrudnienie w szkołach i akademiach muzycznych w kraju i za granicą.

Ksiądz prof. dr hab. Biskup Jan Marian Kopiec

Ks. Biskup Jan Kopiec urodził się 18 grudnia 1947 r. w Zabrzu w rodzinie górniczej Jerzego i Gertrudy z domu Mańka. Uczeń bytomskiego liceum im. W. Broniewskiego, absolwent Wyższego Seminarium Duchownego Śląska Opolskiego w Nysie i w Opolu oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Święcenia kapłańskie ks. Jan Kopiec przyjął z rąk pierwszego Biskupa Opolskiego Franciszka Jopa 30.05.1972 roku w Katedrze Opolskiej. Od roku 1977 związany jest z redakcją półrocznika "Nasza Przyszłość", wydawanego przez Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy w Krakowie, najpierw jako sekretarz, a od 1999 r. jako członek Rady Naukowej. W 1993 roku, ks. Jan Kopiec otrzymał święcenia biskupie z rąk papieża Jan Pawła II w Bazylice św. Piota i Pawła na Watykanie. Obecnie pełni funkcje biskupa pomocniczego Diecezji Opolskiej oraz Profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Opolskiego w dziedzinie nauk teologicznych z zakresu historii kościoła. Biskup Jan Kopiec jest także Członkiem Rady Naukowej Episkopatu, Rady ds. dziedzictwa Kulturowego Episkopatu Polski, a także Zespołu ds. Sanktuariów oraz kierownik Katedry Historii Kościoła i Patrologii Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.

Prof. dr hab. bp. Jan Kopiec jest jednym z najbardziej czynnych popularyzatorów historii kościoła i dziejów Śląska. Zestawienie tytułów wydawnictw zwartych, artykułów, recenzji, haseł encyklopedycznych i innych publikacji i publicznych wystąpień ks. bpa Kopca jest imponujące, zdumiewa liczba samych tytułów, ale przede wszystkim wielorakość oraz różnorodność podejmowanej problematyki. Twórczości naukowej historyka - biskupa nie można mierzyć wyłącznie kryteriami oceny naukowej, podjęcie bowiem posługi biskupiej zawsze na pierwszym miejscu stawia pracę duszpasterską, sprawy duchowieństwa i wiernych, troskę o ich potrzeby duchowe oraz pełne zaangażowanie w ich problemy. Wychodząc naprzeciw społecznym trudnościom i problemom swoich wiernych Ksiądz Biskup zawsze podejmował próbę, aby wspólnie je rozwiązywać i zaradzić im.

Na szczególną uwagę na płaszczyźnie dorobku naukowo-badawczego bp. Jana Kopca zasługuje podjęcie w latach osiemdziesiątych badań nad nuncjaturami Giulio Pizzy i jego następcy, Nicolasa Spinoli (lata 1706-1712). Niezwykle pracowita i żmudna kwerenda tak w centralnych archiwach i bibliotekach watykańskich, jak i wielu pomniejszych, także prywatnych archiwach włoskich i polskich, przyniosła w efekcie wydanie pięciu tomów źródeł, należących do najważniejszych i najznakomitszych osiągnięć badawczych i edycyjnych ks. Biskupa, dające mu na stałe wysokie miejsce pośród historyków polskich. Z kwerendą w archiwach watykańskich związanych jest także kilkanaście przyczynków informujących o ich zawartości i przydatności dla badania dziejów Polski i ziem ościennych.

Kolejną, nie mniej ważną pozycją w dorobku ks. Biskupa jest, będąca zarówno opracowaniem, jak i zestawieniem tekstów źródłowych, opublikowana w roku 2002 rozprawa o ks. biskupie Henryku Grządzielu, z rzetelnie źródłowo opowiedzianym życiorysem oraz pięknie naszkicowaną sylwetką duchową Bohatera.
Ważne i pokaźne miejsce w dorobku ks. Biskupa zajmują prace popularnonaukowe i popularyzacyjne, szczególnie te obszerne syntetyczne opracowania, pisane jednak językiem przystępnym, dając również czytelnikowi nieprzygotowanemu historycznie, dobry pogląd biegów dziejów Śląska i Kościoła na Śląsku.
Dorobek naukowy, obejmując długie lub bardzo długie okresy dziejowe, pisane z obfitości wiedzy, potwierdzają, że dobrym popularyzatorem może być tylko dobry naukowiec, obdarzony zmysłem syntezy, odróżniający streszczenie od uproszczenia, umiejący ukazać proces historyczny, niewątpliwie do takich należy ks. bp Jan Kopiec.

Dzięki umiejętności ukazywania rzeczy ważnych w niezliczonych wypowiedziach, kazaniach i homiliach Ksiądz Biskup zyskał sobie miano mistrza "małych form" raz inspirując, raz podsumowując, tudzież wypowiadając słowa zachęty.

Szeroki wachlarz zainteresowań naukowych ks. bpa Jana Kopca jest przyczyną zaproszenia go do zespołów redakcyjnych kilku znaczących czasopism naukowych: "Nasza Przeszłość", "Śląsk Opolski", "Polski Przegląd Dyplomatyczny", "Przegląd Piśmiennictwa Teologicznego".

Ksiądz bp prof. dr hab. Jan Kopiec, poprzez swoje społecznictwo i ogromne zaangażowanie w popularyzowanie dziejów kościoła na Śląsku, nawiązuje bezpośrednio do idei głoszonych przez patrona Nagrody Karola Miarkę, której prestiż jest godny osiągnięć Księdza Biskupa dla nauki i kultury naszego regionu i całego kraju.

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice