"Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Śląskim na lata 2004-2013 "

B. Metodyka opracowania Strategii

1. Metodyka badań

Zastosowana metodyka to między innymi poszukiwanie danych oraz informacji potrzebnych do opracowania diagnozy stanu turystyki w województwie śląskim i określenia możliwości rozwoju pięciu markowych produktów turystycznych.

W badaniach starano się wskazać podstawowe problemy, które ograniczają, bądź opóźniają rozwój produktów markowych. W tym celu wykorzystano literaturę, kwestionariusze oraz wywiady.

Podczas badań położono nacisk na ukazanie potencjału oraz ograniczeń rozwoju produktów markowych w województwie śląskim.

Pierwszy krok - poszukiwanie i przestudiowanie literatury, raportów, katalogów, folderów, odpowiednich aktów prawnych, w celu określenia potencjałów i możliwości rozwoju markowych produktów turystycznych w województwie śląskim. Zebrano i przestudiowano ponad 200 różnych publikacji. Ten etap wykazał, iż w wielu przypadkach brak jest konkretnych danych lub są one w zależności od źródeł rozbieżne.

Drugi krok - zorganizowanie przedsięwzięcia. Po przygotowaniu wstępnych informacji autorzy spotkali się z przedstawicielami gmin i powiatów. Celem spotkania, które odbyło się w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego, było zapoznanie uczestników z zasadami budowy Strategii Rozwoju Turystyki oraz z przyjętą metodyką prac.

Trzeci krok - opracowanie kwestionariusza, który rozesłano do wszystkich gmin województwa śląskiego.
Zagadnienia, o jakie pytano dotyczyły między innymi:

• znaczenia turystyki dla lokalnej gospodarki;
• podstaw dokumentacyjnych rozwoju turystyki;
• sieci i roli informacji turystycznej (narzędzi i technik promowania turystyki przez gminę);
• współpracy władz gminnych z przedsiębiorcami obsługującymi ruch turystyczny;
• głównych celów podróży turystycznych do gminy;
• aspiracji gmin względem rynku turystycznego;
• zamierzeń gmin w celu uatrakcyjnienia oferty turystycznej;
• obecnego i potencjalnego znaczenia dla gminy form turystyki (biznesowej; miejskiej i kulturowej; przygranicznej i tranzytowej; na obszarach wiejskich; aktywnej, rekreacyjnej i specjalistycznej; uzdrowiskowej).

Na podstawie zebranych danych oraz analizy literatury, przygotowano prezentacje o możliwościach rozwoju markowych produktów w województwie śląskim. Prezentacje stanowiły tło do dyskusji podczas warsztatów zorganizowanych w czterech miejscowościach: Ogrodzieńcu, Cieszynie, Rybniku i Katowicach. W spotkaniach uczestniczyło ponad 130 osób. Efektem konsultacji społecznych było uzyskanie informacji dotyczących: problemów, celów, warunków, możliwości rozwoju markowych produktów turystycznych.

Krok czwarty - wywiady. Organizowane spotkania kończyły się kilkoma wywiadami, które przeprowadzali autorzy Strategii z wybranymi uczestnikami np. reprezentującymi podmioty gospodarcze działające w branży turystycznej. Wywiady dotyczyły prognoz rozwoju produktów turystycznych, ograniczeń rozwoju tych podmiotów itp.

Informacje uzyskane z literatury fachowej, kwestionariuszy oraz podczas przeprowadzonych spotkań i wywiadów zostały przeanalizowane w celu opracowania założeń Strategii, jej celów oraz sugestii dotyczących przyszłych badań.

2. Metodyka opracowania

Metodykę opracowania Strategii Rozwoju Turystyki w Województwie Śląskim można przedstawić w czterech fazach, które obejmują:

• diagnozę,
• prognozę,
• plan strategiczny,
• wdrażanie.
  

Rysunek 3. Metodyka opracowania Strategii.

Diagnoza

W tej fazie opracowano audyt turystyczny, składający się z:

• oceny walorów i atrakcji turystycznych,
• analizy infrastruktury turystycznej,
• segmentacji rynków turystycznych.

W ocenie walorów i atrakcji turystycznych uwzględniono:

1. walory przyrodnicze,
2. walory antropogeniczne,
3. atrakcje kulturowe, rozrywkowe, poznawcze itd.

Analiza infrastruktury turystycznej obejmuje:

1. bazę noclegową,
2. bazę gastronomiczną,
3. bazę towarzyszącą,
4. dostępność transportową i komunikacyjną.

Analiza rynków turystycznych i ich segmentów zawiera analizę rynków zarówno krajowych jak i zagranicznych.

W diagnozie oraz w prognozie wykorzystano pierwotne i wtórne źródła, miedzy innymi wyniki ankiety, która została rozesłana do wszystkich gmin i powiatów.

Wyniki ankiety prezentowane były podczas spotkań z przedstawicielami gmin, przedsiębiorców i organizacji. W trakcie czterech spotkań ustalono mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia rozwoju określonych produktów markowych. Uczestnicy spotkań zgłaszali także problemy, które należałoby rozwiązać, by produkty turystyczne mogły być lepiej rozwijane. Efektem konsultacji społecznych było opracowanie analizy SWOT, scenariuszy oraz określenie wizji i misji rozwoju turystyki w województwie śląskim. Diagnozę zamyka analiza SWOT, w której wykorzystano także wskazania zawarte w innych dokumentach, jeśli można je było odnieść do turystyki.

Prognoza

Prognoza zawiera scenariusze rozwoju. W ich opracowaniu wykorzystano metodę delficką. Scenariusze przedstawiają zebrane i usystematyzowane poglądy zarówno osób uczestniczących w spotkaniach, jak i ekspertów, odnoszące się do różnych możliwych sytuacji, które mogą odzwierciedlać w przyszłości rozwój turystyki w województwie śląskim. W Strategii przedstawiono dwa rodzaje scenariuszy dotyczących rozwoju turystyki: scenariusz optymistyczny i pesymistyczny.

Plan strategiczny

Plan strategiczny wynika z diagnozy, prognozy i uwzględnia obszary, cele strategiczne oraz cele kierunkowe. Wizja i misja wyłonione zostały podczas spotkań z przedstawicielami samorządów, organizacji turystycznych oraz branży turystycznej. Również cele strategiczne i kierunkowe omawiano w trakcie zebrań, informując i przedstawiając cele zawarte w innych dokumentach (Strategii Rozwoju Krajowego Produktu Turystycznego Polski, Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015, Programie rozwoju turystyki, rekreacji i wypoczynku na obszarze województwa śląskiego).

Przyjęto zasadę, że rozwój turystyki w województwie śląskim odbywać się będzie z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju, uwzględniającego cztery sfery (łady): ekonomiczną, ekologiczną, społeczną i infrastrukturalną. Jako cele strategiczne przyjęto rozwój markowych produktów turystycznych. W celach strategicznych wyróżniono cele kierunkowe, określające składowe poszczególnych produktów markowych, które należy rozwijać. Cele te wynikają z analizy SWOT oraz zidentyfikowanych problemów. Każdy cel kierunkowy prezentowany jest z zachowaniem następujących elementów:

• krótkiego opisu,
• obszarów występowania określonego produktu i możliwości rozwoju. Wskazane obszary nie wyczerpują możliwych lokalizacji rozwoju danego produktu a jedynie określają te, w których w chwili obecnej występuje dany produkt lub obszar dany cechują największe potencjalne możliwości rozwoju,
• prognoz i trendów w turystyce,
• działań, jakie należy podjąć, by produkt był racjonalnie rozwijany.

Wdrażanie

Wdrażanie planu strategicznego rozwoju turystyki w województwie śląskim winno odbywać się na określonych zasadach. W przyjętej metodyce uwzględniono następujący algorytm:

• wybór zadań (priorytetyzacja),
• opracowanie programów operacyjnych na konkretne lata (okresy),
• monitoring,
• ewaluacja.

W procesie wdrażania Strategii Rozwoju Turystyki Województwa Śląskiego, w trakcie którego wyznaczane będą na poziomie lokalnym lub regionalnym lokalizacje konkretnych przedsięwzięć i inwestycji turystycznych mogących oddziaływać na środowisko, należy uwzględniać cele i zasady ochrony środowiska, w tym określone w ustawie prawo ochrony środowiska oraz ustawie o ochronie przyrody.

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice