"Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Śląskim na lata 2004-2013 "

5. Cel strategiczny: Rozwój produktu markowego - turystyka rekreacyjna, aktywna i specjalistyczna

Turystyka rekreacyjna to przede wszystkim tradycyjna turystyka rekreacyjno-wypoczynkowa, wykorzystująca walory środowiska przyrodniczego: góry, lasy, wody powierzchniowe. Turystyka aktywna to wszystkie formy wypoczynku wymagające wysiłku fizycznego - turystyka rowerowa, żeglarska, kajakowa, wspinaczkowa, jeździectwo, narciarstwo itd. Turystyka aktywna należy do najdynamiczniej rozwijających się, która to tendencja powinna nadal utrzymywać się ze względu na swoje ścisłe powiązanie z występującymi na świecie trendami społecznymi (m.in. wzrost aktywności kierowania własnym życiem, dążenie do prowadzenia zdrowszego trybu życia i wzrost świadomości ekologicznej). Do kategorii turystyki specjalistycznej zalicza się formy turystyki ukierunkowane na określony cel.

5.1. Cel: Wzrost znaczenia turystyki pieszej

Województwo śląskie posiada ponad 4 000 km oznakowanych szlaków turystycznych.

W Beskidach znajduje się ponad 1 200 km oznakowanych szlaków i sieć schronisk turystycznych. Nie mniej atrakcyjna dla turystyki pieszej jest Wyżyna Krakowsko-Częstochowska z jej szlakami: Szlakiem Warowni Jurajskich, który w znacznej części przebiega terenami województwa, Szlakiem Orlich Gniazd oraz Szlakiem Zamonitu, prowadzącym z Dąbrowy Górniczej przez m.in. Pogorię, Centurię, Bobolice, Złoty Potok aż do Poraja.

W województwie śląskim dość dobrze rozwinięta jest turystyka piesza. Zwłaszcza w Beskidach występuje prawidłowo utrzymana i oznakowana sieć szlaków turystycznych. Obiekty typu schroniska świadczą na szlakach podstawowe usługi noclegowe i gastronomiczne, choć ich liczba i rozmieszczenie nie są w pełni zadowalające. Infrastruktura zarówno na szlakach, jak i w dolinach jest rozmieszczona bardzo nierównomiernie. W niektórych atrakcyjnych turystycznie pasmach, zwłaszcza w powiecie żywieckim, wyraźnie brakuje infrastruktury turystycznej na szlakach. W dogodnych do rozpoczęcia wędrówki miejscach winny być także usytuowane odpowiednio wyposażone parkingi.

Właściwym kierunkiem rozwoju turystyki pieszej na Wyżynie Krakowsko - Częstochowskiej jest tworzenie dużej ilości krótkich, kilkugodzinnych, dobrze oznakowanych szlaków, pozwalających na dotarcie do najatrakcyjniejszych miejsc (zamki, wychodnie skalne, jaskinie, Pustynia Błędowska, inne atrakcje przyrodnicze). Kluczowe znaczenie mają w takiej sytuacji właściwie zlokalizowane parkingi w miejscach rozpoczęcia szlaków zaopatrzone w tablice informacyjne o przebiegu szlaku oraz oznakowanie dojazdu do punktów startowych z głównych dróg. Również obszary leśne północno-zachodniej części województwa powinny zostać wyposażone w krótkie, kilkugodzinne, dobrze oznakowane szlaki, pozwalające na dotarcie do wybranych atrakcyjnych miejsc (np. pomnik przyrody różanecznika, jaskinia "Szachownica", rezerwat "Jeleniak Mikuliny" itp.). należy stwierdzić, iż popularność turystyki pieszej maleje i w związku z tym konieczne są działania służące promocji zarówno turystyki pieszej jako całości, jak i poszczególnych obiektów i miejsc.

Inną formą wędrówki jest trekking, który polega na pokonywaniu trasy jak najbardziej "naturalnymi" szlakami, z dala od siedzib ludzkich. W wysoko zurbanizowanym województwie śląskim, niestety niewiele jest takich obszarów, a należą do nich:

  • szlaki Beskidu Żywieckiego,
  • obszary leśne okolic Rud,
  • obszary leśne Pszczyny,
  • lasy w pobliżu Częstochowy.

Obszary występowania i predestynowane:
O atrakcyjności wędrówek pieszych decydują walory przyrodnicze oraz antropogeniczne. Niezmiernie ważne jest oznakowanie szlaku wraz z infrastrukturą dodatkową. Obszarami występowania i predestynowanymi do rozwoju turystyki wędrownej są:

  • Obszar Beskidów (Śląski, Żywiecki, Mały, Średni) - gminy powiatu żywieckiego, w powiecie bielskim gminy Jasienica, Jaworze, Buczkowice, Kozy, Porąbka, Wilkowice i miasto Szczyrk, miasto Bielsko-Biała oraz w powiecie cieszyńskim: gminy Brenna, Istebna oraz Goleszów i miasta: Cieszyn, Ustroń, Wisła.
  • Obszar Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej - gminy powiatu zawierciańskiego i myszkowskiego oraz gminy Janów, Olsztyn i Mstów w powiecie częstochowskim.
  • Obszary leśne północno-zachodniej, zachodniej i środkowej części województwa (na obrzeżach Aglomeracji Górnośląskiej) w tym np. obszary Ziemi Raciborskiej, Ziemi Lublinieckiej, Ziemi Pszczyńskiej oraz Lasy Rudzko-Gliwickie.

Rysunek 26. Główne obszary występowania i rozwoju turystyki pieszej.

Segmentacja rynku
Typ turystyki
Rodzaj aktywności
Rodzaj turysty
Motywacje
Czas pobytu
Turystyka piesza
  • Piesze wy-cieczki krajoznawcze.
  • Wycieczki w celu zdobycia odznak.
  • Sprawni fizycznie oraz chcący podwyższyć sprawność fizyczną.
  • Aktywni turystycznie.
  • Rodziny z dziećmi przebywające na wakacjach. o Młodzież w czasie szkolnych wycieczek.
  • Turyści o różnych dochodach. o Osoby w różnym wieku, mieszkańcy miast.
  • Turyści zorganizowani i indywidualni.
  • Chęć przebywania na wolnym powietrzu.
  • Obcowanie z przyrodą.
  • Potrzeba aktywnego wypoczynku.
  • Potrzeba wyjazdu za miasto, ciszy, spokoju, czystego powietrza.
  • Chęć poznania atrakcyjnych miejsc.
  • Największe zainteresowanie w okresie kwiecień - październik.

    • Prognozy i trendy w turystyce:

    § Duże zainteresowanie wędrówkami mieszkańców województwa, a zwłaszcza Aglomeracji Górnośląskiej, Bielska-Białej i Rybnika - głównie w ramach pobytów krótkich (jednodniowych, weekendowych oraz wakacyjnych).
    § Wzrost uczestnictwa w wędrówkach pieszych po województwie śląskim mieszkańców innych regionów Polski, zwłaszcza z Warszawy, Krakowa i Łodzi - głównie w ramach krótkich pobytów urlopowych (do 7 dni) oraz tzw. długich weekendów; rynek wyraźnie sezonowy.
    § Studenci i młodzież ucząca się będą nadal podstawowym segmentem korzystającym z infrastruktury dla turystyki pieszej (noclegi w obiektach na szlakach, poszukiwanie tanich ofert i stosunkowo duża częstotliwość przyjazdów).

    Dla osiągnięcia zamierzonego celu niezbędne jest podjęcie następujących działań:

    ˇ Objęcie działaniami promocyjnymi różnego rodzaju imprez kulturalnych, rekreacyjno-sportowych i turystycznych organizowanych przez różne podmioty gospodarcze oraz stowarzyszenia.
    ˇ Upowszechnianie wśród młodzieży informacji o nowych ścieżkach, poprzez nauczycieli prowadzących edukację regionalną, przyrodniczą, kulturową, bądź koła turystyczne, a także kluby turystyczne, przede wszystkim PTTK oraz biura turystyczne - organizatorów wycieczek szkolnych.
    ˇ Działanie podkreślające atrakcyjność turystyczną poszczególnych terenów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, dostępnych dzięki ścieżkom przyrodniczym, edukacyjnym, szlakom turystyki pieszej itp.
    ˇ Opracowanie broszury prezentującej najciekawsze szlaki i ścieżki Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, rozsyłanej do szkół oraz rozprowadzanej na targach turystycznych i przez punkty informacji turystycznej na Wyżynie, a także w miastach Aglomeracji Górnośląskiej, Częstochowie, Krakowie, Warszawie i Łodzi.
    ˇ Usprawnienie i lepsze uwzględnienie potrzeb turystów w organizacji komunikacji publicznej, przede wszystkim zsynchronizowanie odjazdów autobusów do miejscowości górskich z Bielska-Białej, Żywca, Rajczy, Skoczowa, Cieszyna, Ustronia i Wisły z przyjazdami pociągów, a także przyjazdów autobusów z odjazdami pociągów.
    ˇ Organizacja biur zatrudniających przewodników po danym terenie i szkolenie tych przewodników.
    ˇ Utworzenie i oznakowanie ścieżek/szlaków doprowadzających do wybranych atrakcji Wyżyny i części północno-zachodniej, także modernizacja szlaków już istniejących.
    ˇ Budowa infrastruktury związanej z punktami startowymi szlaków - parkingi, oznakowanie dojazdu do nich, wyposażenie ich w wiaty, ubikacje i kosze na śmieci oraz tablice informacyjne o szlakach.
    ˇ Zwiększenie liczby imprez zarówno podczas sezonu, jak i poza nim oraz aktywna ich promocja np. przez PTTK.
    ˇ Rozwój i modernizacja bazy gastronomicznej w najczęściej odwiedzanych punktach - zarówno przy parkingach, jak i przy szlakach.

    5.2. Cel: Rozwój i popularyzacja narciarstwa zjazdowego

    W Beskidach działa około 150 wyciągów narciarskich, pięć kolejek linowych: na Skrzyczne w Szczyrku, na Szyndzielnię w Bielsku-Białej, na Czantorię w Ustroniu-Polanie, na Palenicę w Ustroniu-Jaszowcu i na górę Żar w Czernichowie. W Szczyrku istnieje ponad 60 km tras narciarskich o różnym stopniu trudności i blisko 30 wyciągów, w tym 2 krzesełkowe. Trasy narciarskie wyposażone są w armatki śnieżne, a kilka stoków jest również oświetlonych. W Korbielowie funkcjonuje 14 wyciągów obsługujących 15 km tras. Dobre warunki dla narciarstwa zjazdowego występują w Wiśle; działa tu ponad 20 wyciągów, w tym i jedna kolej linowa 2 osobowa, obsługujące 20 km tras.
    Duża różnorodność ośrodków położonych na terenie województwa sprawia, że można dla nich zaproponować różne scenariusze rozwoju.

    Docelowo proponuje się dążenie do osiągnięcia następującego obrazu ważniejszych ośrodków narciarskich województwa:
    1. Szczyrk - najlepszy ośrodek narciarski w Beskidach, oferujący dużą ilość dobrze przygotowanych i zróżnicowanych tras narciarskich i snowboardowych, dostępnych dzięki objętej wspólnym karnetem sieci nowoczesnych, wygodnych wyciągów i kolejek. Dobra dostępność komunikacyjna, na co ma wpłynąć jakość dróg dojazdowych i funkcjonująca sieć skibusów dowożących z parkingów do dolnych stacji. Liczna i zróżnicowana baza noclegowa i gastronomiczna zapewnia także wiele atrakcji: tzw. aprés-ski o charakterze sportowym (basen, korty, rehabilitacja) i kulturowym (spektakle, kino, koncerty, dyskoteki).
    2. Wisła i Ustroń - popularne ośrodki narciarskie o zróżnicowanych warunkach i różnym stopniu trudności tras narciarskich, zapewniające bardzo szeroki wybór dodatkowych atrakcji poza narciarstwem oraz dobrze rozwiniętą bazę noclegową i gastronomiczną.
    2. Korbielów - ośrodek narciarski dający gwarancję dobrej jakości tras i pokrywy śnieżnej przez większą część sezonu oraz mniejszej liczby osób niż w pozostałych popularnych ośrodkach; powinien posiadać dobrze rozwiniętą bazę noclegową i gastronomiczną; atrakcje dodatkowe mają tam mniejsze znaczenie.
    3. Brenna - ośrodek oferujący narciarzom możliwość kontaktu z przyrodą na trasach dobrej jakości. Dobrze rozwinięta baza noclegowa oparta na małych obiektach, przede wszystkim kwaterach agroturystycznych, a duża ilość lokali gastronomicznych serwuje m.in. potrawy regionalne. Odbywające się tu liczne imprezy kulturalne, często nawiązują do kultury ludowej.
    5. Pozostałe obszary Beskidów oferują turystom zainteresowanym sportami zimowymi liczne mniejsze ośrodki. Mają one gorszą dostępność komunikacyjną i często gorzej przygotowane są od strony infrastrukturalnej. Zdobywają one jednak klientów niższą ceną usług (zwłaszcza noclegowych i gastronomicznych) oraz oryginalnością lokalizacji.
    6. Bytom, jako mały ośrodek, zdobywa klientów nie tyle urozmaiceniem tras, ile ich bardzo dobrym przygotowaniem i krótkim czasem dojazdu; jest także bezkonkurencyjnym ośrodkiem narciarstwa całorocznego.
    7. Morsko jest małym, kameralnym ośrodkiem, dzięki korzystnej lokalizacji oferującym mieszkańcom północnej części województwa możliwość jazdy na nartach przede wszystkim podczas jednodniowych wypadów. Ośrodek charakteryzuje się bardzo dobrze utrzymaną i do późnej wiosny pokrytą śniegiem trasą oraz dobrze rozwiniętą bazą gastronomiczną.

    Obszary występowania i predestynowane:
    Narciarstwo zjazdowe wymaga określonych warunków przyrodniczych (ukształtowanie, nachylenie stoku, zaleganie pokrywy śnieżnej itd.), dlatego też nie każdy teren nadaje się do uprawiania tego sportu. W województwie śląskim istnieją dobre warunki dla narciarstwa zjazdowego. Głównie na obszarze:
    - Beskidów: Szczyrk, Wisła, Ustroń, Korbielów, Brenna, Istebna, Koniaków, Zwardoń, Bielsko-Biała, Jaworze, Międzybrodzie Żywieckie, Milówka, Rajcza, Rycerka, Sól, Świnna-Przyłęków, Ujsoły, Węgierska Górka, Żywiec, Żabnica.
    - Jury Krakowsko-Częstochowskiej: Morsko.
    - w Bytomiu - sztuczny stok.

     

    Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
    ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice