III PRIORYTETY I DZIAŁANIA REALIZOWANE W RAMACH PROGRAMU

Celem generalnym Wojewódzkiego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na rok 2004 jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju społeczno - gospodarczego regionu poprzez stworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości oraz podniesienie standardu życia mieszkańców.
Powyższy cel zostanie zrealizowany poprzez następujące priorytety:

1. Rozbudowa i modernizacja elementów infrastruktury technicznej oraz systemu oświaty, kultury i świadczeń społecznych w województwie śląskim.
2. Pobudzanie lokalnych inicjatyw gospodarczych i społecznych, służących podnoszeniu jakości życia mieszkańców regionu.

Priorytety zaproponowane do wsparcia ze środków finansowych z budżetu państwa, zadań zawartych w "Wojewódzkim Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego na rok 2004" realizują zapisy Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015 oraz są zgodne z Narodową Strategią Rozwoju Regionalnego 2000-2006, Programem Wsparcia 2001-2004 i osiami rozwoju Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006.

Koncepcja systemowego działania na rzecz długotrwałego rozwoju Województwa Śląskiego określa główne zasady kształtowania się i prowadzenia polityki rozwoju regionu. Szczególnie ważną rolę odgrywa zasada zrównoważonego rozwoju, która uwzględnia równowagę w czterech wymiarach:

• społecznym,
• gospodarczym,
• ekologicznym,
• przestrzennym.

Realizacja zaplanowanych w ramach poszczególnych priorytetów przedsięwzięć w znaczący sposób przyczyni się do kreowania zrównoważonego rozwoju oraz przybliży województwo do osiągnięcia obrazu zawartego w Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego.

Działania podjęte w ramach Priorytetu I dotyczącego rozbudowy i modernizacji elementów infrastruktury technicznej oraz systemu oświaty, kultury i świadczeń społecznych w regionie przyczynią się do:

• podniesienia standardu technicznego sieci dróg oraz transportu publicznego,
• wzmocnienia systemu ochrony środowiska,
• unowocześnienia i rozbudowy systemu ochrony zdrowia,
• restrukturyzacji i unowocześnienia bazy służącej edukacji, turystyce i kulturze,
• modernizacji bazy i podniesienia standardu instrumentów pomocy społecznej.

W ramach Priorytetu II celem, którego jest pobudzanie lokalnych inicjatyw gospodarczych i społecznych, służących podnoszeniu jakości życia mieszkańców regionu realizowane będą działania:

• tworzenie i dokapitalizowanie regionalnych funduszy kredytowych, pożyczkowych i gwarancyjnych,
• promowanie regionu oraz środowisk lokalnych z wykorzystaniem miejscowych zasobów dziedzictwa kulturowego,
• wspieranie projektów z zakresu promocji, edukacji i ekologii, realizowanych przez organizacje pozarządowe i społeczne.

Realizacja działań w ramach poszczególnych priorytetów przyczyni się do osiągania celów określonych w Narodowej Strategii Rozwoju, Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego, Wojewódzkiego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego w 2004 roku, które są zgodne z Narodowym Planem Rozwoju 2004-2006.

PRIORYTET I

ROZBUDOWA I MODERNIZACJA ELEMENTÓW INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ
ORAZ SYSTEMU OŚWIATY, KULTURY I ŚWIADCZEŃ SPOŁECZNYCH
W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM.

Rozwój Województwa Śląskiego jest uwarunkowany głównie przez działania dotyczące infrastruktury transportowej, ochrony środowiska i społecznej.

Inwestycje w infrastrukturę mają znaczący wpływ na podniesienie poziomu jakości życia mieszkańców, poprawę stanu środowiska naturalnego, stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi aktywności biznesowych.

Konieczna jest rozbudowa nowoczesnego układu komunikacyjnego oraz zwiększenie dostępności transportowej w celu poprawy płynności i drożności układów drogowych oraz rozwoju międzyregionalnej i międzynarodowej wymiany gospodarczej województwa.

Niezbędnym warunkiem dla rozwoju gospodarczego jest poprawa warunków środowiska naturalnego poprzez między innymi zmniejszenie ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do wód i gruntów, budowę systemów oczyszczalni ścieków, ograniczenie zanieczyszczeń powierzchniowych gruntów.
Podniesienie poziomu dostępności do świadczeń zdrowotnych oraz zakup nowoczesnego sprzętu medycznego pozwoli na dostosowanie infrastruktury zdrowia w województwie śląskim do standardów unijnych.

Rozwój infrastruktury edukacyjnej i kulturalnej ma na celu miedzy innymi podniesienie jakości nauczania poprzez budowę, modernizację i zapewnienie niezbędnego wyposażenia dla szkół i placówek działających w systemie oświaty oraz tworzenie warunków dla rozwoju twórczości i zwiększania uczestnictwa mieszkańców regionu w kulturze.

Ze względu na obecność w województwie jednych z najbardziej atrakcyjnych przyrodniczo obszarów Polski południowej takich jak Wyżyna Krakowsko - Częstochowska, Pogórze Śląskie oraz Beskid Zachodni ma ono szansę na rozwój nowej aktywności gospodarczej, tj. turystyki. Nie tylko unikatowe walory przyrodnicze oraz krajobrazowe, ale również potencjał kulturowy stają się szansą dla rozwoju w regionie śląskim turystyki tranzytowej, gospodarczej, kulturalnej, rekreacyjno - pobytowej oraz agroturystyki.
Rosnąca skala problemów, związanych z bezrobociem, spowodowanym restrukturyzacją przemysłu sprawia, że istniejące instytucje odpowiedzialne za wsparcie rodzin i osób znajdujących się w trudniej sytuacji życiowej nie zawsze są w stanie w pełni odpowiedzieć na zapotrzebowanie społeczne i zagwarantować właściwy zakres oraz poziom świadczeń. W związku z tym koniecznym wydaje się wsparcie instytucji pomocy społecznej działających w ramach sektorów: publicznego, społecznego i gospodarczego. Działanie to wpisuje się w "Strategię Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015" w szczególności w priorytet B "Umacnianie solidarności i więzi międzyludzkich, poprawa stanu zdrowia oraz bezpieczeństwa socjalnego i publicznego mieszkańców".

Priorytet pierwszy realizują następujące cele operacyjne:

• Zwiększenie przepustowości i jakości regionalnego układu transportowego i komunikacyjnego,
• Poprawa stanu środowiska naturalnego w województwie,
• Podniesienie standardu usług medycznych,
• Rozwój infrastruktury edukacyjnej, turystycznej, kulturalnej,
• Podniesienie poziomu i dostępności do usług z zakresu pomocy społecznej.

Powyższy priorytet jest zgodny z zapisami Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 - 2015 realizując przede wszystkim zapisy i cele w ramach priorytetów:

D - Rozbudowa i unowocześnienie systemu transportowego i komunikacyjnego.

F - Poprawa jakości środowiska przyrodniczego i kulturowego, w tym zwiększenie atrakcyjności terenu.

A - Wzrost wykształcenia mieszkańców oraz rozwój ich zdolności adaptacyjnych do zmian społecznych i gospodarczych.

B - Umocnienie solidarności i więzi międzyludzkich, poprawa stanu zdrowia oraz bezpieczeństwa socjalnego i publicznego mieszkańców.

E - Wzrost innowacyjności gospodarki i konkurencyjności gospodarki, w tym małych i średnich przedsiębiorstw.

Cele

Jednym z celów działania jest rozbudowa i modernizacja sieci drogowej, które poprawią dostępność komunikacyjną oraz umożliwią szybsze i bezpieczniejsze połączenia pomiędzy ośrodkami centralnymi a pozostałymi obszarami województwa śląskiego. Jednocześnie wzrost dostępu do sieci dróg krajowych zwiększy atrakcyjność lokalizacji dla nowych działalności gospodarczych. Ważnym elementem jest polepszenie jakości funkcjonowania transportu publicznego, co będzie miało wymierny wpływ na stworzenie dogodnych warunków podróżowania i ograniczenia zanieczyszczeń środowiska spowodowanych ruchem drogowym w centrach dużych miast regionu.

Opis działania

Jednym z atutów województwa śląskiego jest jego położenie na przecięciu głównych europejskich i krajowych szlaków transportowych i komunikacyjnych (autostrada A1, A4, drogi ekspresowe, końcówka szerokiego toru LHS w Sławkowie, port rzeczny w Gliwicach, lotnisko w Pyrzowicach oraz w niedużej odległości dwa kolejne lotniska ponadregionalne, w Krakowie i Ostrawie).

Województwo śląskie jest najsilniej zurbanizowanym i uprzemysłowionym obszarem w kraju, czego przejawem jest bardzo gęsta sieć miejska. Region posiada dobrze rozwiniętą sieć dróg publicznych. Jednakże nie może ona sprostać potrzebom stale rosnącego ruchu drogowego. Ponadto drogi województwa cechują się niskimi parametrami technicznymi oraz coraz gorszym stanem nawierzchni, co nie zapewnia odpowiednich standardów bezpieczeństwa i nie spełnia oczekiwań użytkowników.

Niedostateczna ilość obwodnic powoduje wysokie natężenie ruchu w centrach miast województwa.
Mimo dobrze zorganizowanego, rozwiniętego systemu komunikacji kolejowej, autobusowej i tramwajowej sieć połączeń nie spełnia oczekiwań użytkowników. Daje się zauważyć postępującą degradację majątku transportu zbiorowego. Jedną z największych barier rozwoju funkcji metropolitalnych aglomeracji katowickiej i rybnickiej oraz Częstochowy i Bielska Białej jest niewydolność komunikacji miejskiej oraz brak dobrze rozwiniętych przewozów regionalnych. Niezbędny jest wzrost jakości usług świadczonych przez transport publiczny oraz jego integrację. Ze względu na znaczne natężenie ruchu w miastach oraz na głównych szlakach komunikacyjnych, w regionie powinny zostać stworzone dogodne warunki dla zwiększenia udziału transportu szynowego w transporcie miejskim oraz w przewozach regionalnych. Rozwój sieci transportowej oraz komunikacji miejskiej wpłynie na obniżenie kosztów transportu oraz zmniejszenie obciążenia środowiska przyrodniczego emisją spalin i hałasem.

Dla realizacji celów działania istotne znaczenie będą miały projekty o charakterze regionalnym polegające na:

• modernizacji i budowie dróg o znaczeniu regionalnym,
• wzmocnieniu nawierzchni sieci dróg celem osiągnięcia standardów Unii Europejskiej w zakresie dopuszczalnego nacisku na oś, bezpieczeństwa i ochrony środowiska,
• poprawie połączeń między centrami gospodarczymi a pozostałymi centrami w województwie,
• poprawie dostępności do głównych szlaków transportowych (europejskich i krajowych),
• poprawie stanu transportu miejskiego, w tym jego infrastruktury,
• budowie i modernizacji mostów, wiaduktów, obwodnic miast.

Działanie jest komplementarne do działań 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego, 1.6 Rozwój transportu miejskiego w aglomeracjach, 3.1 Obszary wiejskie oraz 3.2 Obszary podlegające restrukturyzacji podejmowanych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekty realizowane w ramach tego działania powinny być również spójne z realizowanymi na terenie województwa inwestycjami w ramach działań wynikających z Sektorowego Programu Operacyjnego "Transport" oraz Funduszu Spójności.

Spodziewane efekty

Realizacja działania przyczyni się bezpośrednio między innymi do:

• skrócenia czasu podróży pomiędzy wybranymi ośrodkami,
• zahamowania degradacji i poprawy stanu technicznego dróg, dostosowania ich do przypisanych im klas oraz obowiązujących standardów Unii Europejskiej,
• usuwania wąskich gardeł i poprawy przepustowości dróg,
• poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego,
• wzrostu inwestycji zewnętrznych, w tym bezpośrednich inwestycji zagranicznych,
• poprawy funkcjonowania systemu komunikacji zbiorowej w miastach,
• zmniejszenia negatywnego oddziaływania transportu na otoczenie, w tym na warunki życia mieszkańców oraz na środowisko i wartości kulturowe,
• zwiększenia dostępności do infrastruktury transportowej oraz sprawności jej funkcjonowania.

Beneficjenci ostateczni

Beneficjentami ostatecznymi w ramach działania będą przede wszystkim: samorząd województwa, samorządy powiatowe oraz samorządy gminne.

Cele

Działanie ma na celu osiągnięcie poprawy stanu środowiska naturalnego poprzez miedzy innymi ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do powietrza, wód, gleby. Poprawa jakości wody, wzrost stopnia jej oczyszczenia oraz zabezpieczenie przeciwpowodziowe jest ważnym elementem działań podejmowanych w regionie z zakresu ochrony środowiska.

W celu poprawy zdegradowanego środowiska w Województwie Śląskim konieczne jest zmniejszenie negatywnego oddziaływania odpadów oraz ich gospodarcze wykorzystanie, zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii jak również wspieranie rozwoju i integracji systemów informatycznych z zakresu ochrony środowiska, leśnictwa i monitoringu.

Opis działania

Województwo śląskie jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych pod względem środowiskowym regionów w Polsce. Dotyczy to zwłaszcza jakości powietrza, wody oraz ilości wytwarzanych odpadów. Region śląski zajmuje pierwsze miejsce w kraju pod względem emisji zanieczyszczeń pyłowych wprowadzanych do powietrza i drugie miejsce pod względem zanieczyszczeń gazowych (po woj. łódzkim).

Rozkład zanieczyszczeń na terenie naszego województwa jest nierównomierny, główna część skoncentrowania jest na terenie konurbacji śląskiej, Bielska Białej, Częstochowy i Rybnika.
Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego pochodzą głównie z przemysłu energetycznego.

Dużym obciążeniem dla środowiska szczególnie terenów wiejskich jest tzw. "niska emisja", w której znaczący udział posiadają zanieczyszczenia ze spalania najgorszych gatunków węgla.
Innym problemem ekologicznym województwa są liczne tereny zdegradowane i zdewastowane oraz obszary hałd górniczych leżące w pobliżu osiedli mieszkaniowych. Powodują one ciągłą emisję zanieczyszczeń do atmosfery oraz wód powierzchniowych i gruntowych. Tereny te zajmują duże powierzchnie terenu, które powinny być poddawane procesom rekultywacji.

Woda w województwie śląskim charakteryzuje się niską jakością. Zanieczyszczenia powietrza, nieodpowiednie składowanie odpadów oraz zrzuty ścieków komunalnych i przemysłowych do wód powierzchniowych prowadzą do sytuacji, w której jedynie niewielka część wód nadaje się do gospodarczego wykorzystania. Konieczne jest wiec zoptymalizowanie istniejącej infrastruktury, w tym udoskonalenie procesu uzdatniania wody w przedsiębiorstwach wodociągowych oraz założenie nowych zbiorników i oczyszczalni w strategicznych punktach regionu. Istotnym działem na rzecz środowiska jest tworzenie systemów małej retencji wód powierzchniowych oraz działania związane z ochroną przeciwpowodziową.

Dla realizacji celów działania, istotne znaczenie będą miały projekty o charakterze regionalnym polegające na:

• budowie i modernizacji kanalizacji sanitarnej, deszczowej i oczyszczalni ścieków,
• budowie i modernizacji systemów poboru, uzdatniania i zaopatrzenia w wodę,
• budowie i modernizacji infrastruktury przeciwpowodziowej,
• likwidacji niekontrolowanych zrzutów ścieków oraz zrzutów ścieków nie oczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych,
• wdrożeniu celów i zadań ujętych w Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Śląskiego,
• modernizacji i rozwoju miejskich systemów ciepłowniczych stanowiących własność publiczną w celu zmniejszenia emisji zanieczyszczeń i poprawy efektywności energetycznej,
• przekształceniu terenów poprzemysłowych i zdegradowanych,
• podejmowaniu działań związane z utworzeniem systemu obszarów chronionych spójnego z systemem krajowym oraz założeniami sieci Natura 2000.
• przekształceniu istniejących systemów ogrzewania obiektów publicznych w bardziej przyjazne dla środowiska, w szczególności ograniczenie "niskiej emisji",
• rozwój baz danych, systemów informacji i monitoringu środowiska,
• rozwój systemów zarządzania środowiskiem w oparciu o technologie informatyczne,
• wsparcie dla programów szerszego wykorzystania energii ekologicznej (biopaliwa, geotermia, energia słoneczna, energia wiatrowa, biomasa itp.).

Działanie jest komplementarne w stosunku do działań 1.2 Infrastruktura ochrony środowiska, 3.1 Obszary wiejskie oraz 3.2 Obszary podlegające restrukturyzacji podejmowanych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekty realizowane w ramach tego działania powinny być również spójne z realizowanymi na terenie województwa inwestycjami w ramach Funduszu Spójności.

Spodziewane efekty:

Realizacja działania przyczyni się bezpośrednio między innymi do:

• podniesienia jakości życia mieszkańców,
• ograniczenia ilości zanieczyszczeń przedostających się do wód i gleb,
• redukcji poziomu hałasu,
• polepszenia jakości powietrza,
• poprawy stanu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego,
• poprawy metod zarządzania środowiskiem,
• zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Beneficjenci ostateczni

Beneficjentami ostatecznymi w ramach działania będą przede wszystkim samorząd województwa, samorządy powiatowe oraz samorządy gminne.

Cele

Głównym celem jest poprawa stanu zdrowia mieszkańców województwa śląskiego oraz podniesienie jakości udzielanej pomocy w ramach służby zdrowia, a także podwyższenie standardów ośrodków lecznictwa specjalistycznego.

Opis działania

Zakłócenia równowagi ekologicznej miały w województwie śląskim postępujący negatywny wpływ na stan zdrowia mieszkańców tego regionu. Stan zdrowia społeczeństwa jest tu znacznie gorszy od przeciętnego w kraju, czego główną przyczyną jest duże skażenie środowiska. Znacznie wyższy niż w innych regionach Polski jest stopień zachorowalności i umieralności ludności tego regionu. Większy niż w innych regionach Polski jest stopień zachorowalności na choroby układu krążenia, choroby dróg oddechowych zwłaszcza u dzieci, wyższy jest udział rent i orzeczonego inwalidztwa. Mimo lepszego niż w kraju wyposażenia województwa w sieć lecznictwa zamkniętego i ambulatoryjnego, skoncentrowana na tym terenie baza lecznictwa nie zaspokaja w pełni szybko rosnących w tym zakresie potrzeb. Postępującym problemem staje się alkoholizm i narkomania. Należy zaakcentować, iż nałogi rodzą konsekwencje dotyczące nie tylko osób uzależnionych, lecz także członków ich rodzin i najbliższego otoczenia.

Zdekapitalizowana baza lecznictwa zamkniętego sprawia, że zachodzi konieczność likwidacji przestarzałych obiektów, względnie okresowych wyłączeń części bazy materialnej, poddawanej kapitalnym remontom. Skutkuje to zmniejszaniem się oferowanej liczby łóżek szpitalnych.

Dla realizacji celów działania istotne znaczenie będą miały projekty o charakterze regionalnym polegające na:

• modernizacji i wyposażeniu ośrodków zdrowia i szpitali,
• modernizacji i wyposażeniu obiektów w zakresie dostępu dla osób niepełnosprawnych,
• dostosowanie pomieszczeń i budynków do aktualnych przepisów prawnych,
• inwestycjach poprawiających dostęp pacjentów do obiektów służby zdrowia,
• zakup i wyposażenie środków transportu sanitarnego,
• budowie i wyposażeniu sal operacyjnych,
• rozwój i modernizacja bazy materialnej organizacyjnej i merytorycznej usług terapeutycznych dla osób uzależnionych i członków ich rodzin,
• zwiększenie dostępności terapii dla osób uzależnionych oraz dla członków ich rodzin, szczególnie na terenach wiejskich,
• realizowanie i promowanie programów profilaktycznych dla osób z grup podwyższonego ryzyka,
• zapobieganie występowaniu alkoholowego zespołu płodowego (FAS) i alkoholowych uszkodzeń płodu (FAE).

Powyższe działanie jest komplementarne do działań 1.3 Regionalna infrastruktura społeczna i 3.5 Lokalna infrastruktura społeczna podejmowanych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.

Spodziewane efekty

Realizacja działania przyczyni się bezpośrednio między innymi do:

• podwyższenia standardów ośrodków ratownictwa medycznego,
• poprawy dostępności pacjentów, a w szczególności osób niepełnosprawnych, do obiektów służby zdrowia,
• polepszenia jakości świadczonych usług medycznych
• zwiększenie dostępności do profesjonalnej pomocy terapeutycznej,
• zmniejszenie zachowań ryzykownych wśród dzieci i młodzieży.

Beneficjenci ostateczni

Jednostki samorządu terytorialnego: gminy, powiaty, województwo lub działające w ich imieniu jednostki organizacyjne, szpitale, ośrodki zdrowia.

Cele

Głównym celem działania jest wzrost atrakcyjności regionu poprzez budowę, rozbudowę i modernizację infrastruktury oświatowo - wychowawczej, turystyczno - sportowej i kulturalnej. Jednocześnie podniesienie poziomu życia mieszkańców województwa śląskiego oraz uzyskanie wzrostu gospodarczego regionu. Ważnym elementem jest uzyskanie wzrostu poziomu i jakości wykształcenia mieszkańców.

Opis działania

Wzrost poziomu wykształcenia mieszkańców województwa śląskiego jest jednym z ważniejszych czynników rozwojowych regionów. Poziom wykształcenia mieszkańców województwa śląskiego na tle innych województw przedstawia się niekorzystnie. W strukturze wykształcenia mieszkańców regionu powyżej 15 roku życia większość stanowią mieszkańcy z wykształceniem zawodowym bądź niższym.

Województwo śląskie skupia na swym terenie jedną dziesiąta szkolnictwa krajowego. Większość placówek edukacyjnych charakteryzuje się złym stanem bazy materialnej i wyposażenia.

Region śląski obejmuje swym zasięgiem jeden z najbardziej atrakcyjnych przyrodniczo obszarów południowej Polski: Wyżynę Krakowsko- Częstochowską, Pogórze Śląskie oraz Beskid Zachodni. O niezwykłości i unikalności terenów turystycznych regionu świadczy urozmaicona rzeźba terenu.

Sieć instytucji kulturalnych w regionie jest niewystarczająca i nierównomiernie rozmieszczona, co powoduje niższą dostępność do korzystania z oferowanych propozycji oraz zwiększoną trudność dla osób zajmujących się działalnością twórczą, jak również ma wpływ na wzrost aktywności twórczej środowisk artystycznych.

Życie kulturalne skupia się wokół licznych placówek rozsianych po całym województwie, do których należą m.in. Filharmonia Śląska w Katowicach, Opera Śląska w Bytomiu, Teatr Muzyczny w Gliwicach, Teatr Śląski w Katowicach, Teatr Polski w Bielsku - Białej. Liczba instytucji kultury w województwie jest nadal niewystarczająca, a te obiekty, które funkcjonują potrzebują poniesienia znacznych nakładów na modernizację i budowę.

Cechą regionu jest jego różnorodność oraz ogromny jak dotąd niewykorzystany potencjał kulturowy, krajobrazowy oraz przyrodniczy.

Dla realizacji celów działania istotne znaczenie będą miały projekty o charakterze regionalnym polegające na:

• modernizacji, rozbudowie i budowie pomieszczeń dydaktycznych,
• zapewnienie niezbędnego wyposażenia szkół,
• budowie, rozbudowie i modernizacji infrastruktury turystycznej,
• budowie i modernizacji obiektów sportowych,
• budowie, rozbudowie i modernizacji infrastruktury związanej z kulturą i ochroną dziedzictwa kulturowego,
• rozwoju publicznych obiektów wypoczynkowych/ rekreacyjnych
• podwyższenie kompetencji wychowawców w zakresie profilaktyki uzależnień
• inicjowanie i prowadzenie świetlic środowiskowych i innych placówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży.

Działanie jest komplementarne do działań 1.3 Regionalna infrastruktura społeczna, 1.4 Rozwój turystyki i kultury i 3.1 Obszary wiejskie 3.2 Obszary restrukturyzowane oraz 3.5 Lokalna infrastruktura społeczna, podejmowanych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekty realizowane w ramach powyższego działania powinny być spójne z inwestycjami podejmowanymi w ramach działania "Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego" Sektorowego Programu Operacyjnego "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich".

Spodziewane efekty

Realizacja działania przyczyni się bezpośrednio do między innymi:

• wzrostu liczby zajęć dydaktycznych w nowych pomieszczeniach,
• wzrostu liczby użytkowników korzystających z nowej lub zmodernizowanej infrastruktury edukacyjnej i kulturalnej,
• wzrostu wartości wyposażenia placówek edukacyjnych,
• wzrostu ruchu turystycznego, w tym krajowej i zagranicznej turystyki pobytowej, na obszarze województwa śląskiego,
• zwiększenia liczby osób zatrudnionych w sektorze turystycznym w województwie śląskim,
• wzrostu udziału turystyki w tworzeniu części regionalnej PKB,
• pełniejszego wykorzystanie potencjału turystycznego województwa poprzez udostępnienie nowych miejsc i form dla działalności turystycznej,
• wzrostu miejsc pracy związanych z poszerzeniem lub zmianą oferty kulturalnej,
• wzrostu liczby osób odwiedzających obiekty zabytkowe i historyczne,
• wzrostu liczby imprez kulturalnych organizowanych w regionie
• wzrost kompetencji wychowawców w zakresie realizacji specjalistycznej profilaktyki,
• zwiększenie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.

Beneficjenci ostateczni

Beneficjentami ostatecznymi w ramach działania będą przede wszystkim samorząd województwa, samorządy powiatowe i samorządy gminne oraz działające non-profit instytucje, organizacje pozarządowe i społeczne.

Cele

Działanie ma na celu przyczynienie się do przezwyciężenia procesu marginalizacji osób i grup społecznych poprzez podniesienie jakości świadczonych usług przez ośrodki pomocy społecznej.

Opis działania

Pomoc społeczna w województwie śląskim obejmuje świadczenia gotówkowe i rzeczowe na rzecz osób bezdomnych, starszych, inwalidów oraz rodzin wielodzietnych, jak również poradnictwo specjalistyczne, terapię, pomoc w załatwianiu spraw urzędowych i innych ważnych spraw bytowych. Główną przyczyną udzielenia pomocy społecznej w województwie śląskim jest bezrobocie, ubóstwo, niepełnosprawność, długotrwała choroba oraz bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego. Największy wzrost przyczyn udzielenia pomocy notuje się z powodu klęsk żywiołowych lub ekologicznych, bezdomności oraz sieroctwa, niepokój budzi fakt dalszego wzrostu ilości osób objętych pomocą z przyczyn najczęstszych jakim jest bezrobocie i ubóstwo.

System pomocy społecznej składa się z wielu rodzajów instytucji, świadczących usługi różnym kategoriom klientów. Spośród wszystkich rodzajów instytucji zajmujących się udzielaniem pomocy społecznej znajdujących się na terenie województwa, najważniejsze znaczenie spełniają domy pomocy społecznej, ośrodki wsparcia, jednostki specjalistycznego poradnictwa, mieszkania chronione, ośrodki interwencji kryzysowej, ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, placówki opiekuńczo-wychowawcze oraz rodziny zastępcze.

Skala problemów sprawia, że istniejące instytucje odpowiedzialne za wsparcie rodzin i osób w sytuacjach trudnych, nie zawsze w stanie są w pełni odpowiedzieć na zapotrzebowanie społeczne i zagwarantować właściwy zakres oraz poziom świadczeń. W związku z ustawowym obowiązkiem dostosowania do roku 2006 domów pomocy społecznej do obowiązującego standardu ważne jest udzielenie wsparcia placówkom pomocy społecznej (między innymi: rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, rodzinne pogotowia opiekuńcze oraz rodzinne domy pomocy), które realizując swoje programy naprawcze napotykają na trudności finansowe, w szczególności dotyczące wydatków inwestycyjnych (przebudowa, rozbudowa, modernizacja).

Dla realizacji celów działania istotne znaczenie będą miały projekty o charakterze regionalnym polegające na:

• modernizacji, rozbudowie i budowie obiektów pomocy społecznej,
• zapewnieniu niezbędnego wyposażenia dla właściwego funkcjonowania placówek pomocy społecznej.

Działanie jest komplementarne do działań 2.1 Rozwój umiejętności powiązanych z potrzebami rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie, 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa oraz 2.4 Reorientacja zawodowa osób dotkniętych procesami restrukturyzacyjnymi w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekty podejmowane w ramach powyższego działania powinny być spójne z inwestycjami z terenu województwa śląskiego podejmowanymi w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego "Rozwój Zasobów Ludzkich".

Spodziewane efekty

• wzrost liczby użytkowników korzystających z nowej lub zmodernizowanej infrastruktury pomocy społecznej,
• wzrost wartości wyposażenia placówek pomocy społecznej

Beneficjenci ostateczni

Beneficjentami ostatecznymi w ramach działania będą przede wszystkim samorząd województwa, samorządy powiatowe i samorządy gminne oraz działające non-profit instytucje, organizacje pozarządowe i społeczne.

PRIORYTET II

POBUDZANIE LOKALNYCH INICJATYW GOSPODARCZYCH I SPOŁECZNYCH,
SŁUŻĄCYCH PODNOSZENIU JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW REGIONU.

W procesie przebudowy gospodarki województwa śląskiego rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw ma znaczenie strategiczne. Są one źródłem nowych trwałych miejsc pracy dla osób odchodzących z upadających sektorów przemysłu ciężkiego.

Tworzeniu nowych małych i średnich przedsiębiorstw najbardziej sprzyjają sektory usług około biznesowych, ochrony środowiska, nowych technologii, informatyki, turystyki oraz sektor rolno-spożywczy, szczególnie działające w oparciu o nowe technologie. W związku z postępującym procesem integracji z Unią Europejską i związaną z tym potrzebą dostosowywania przedsiębiorstw do rosnącej konkurencyjności, konieczne jest osiągnięcie przez sektor małych i średnich przedsiębiorstw wyższego poziomu zdolności konkurowania na rynku krajowym i międzynarodowym. Jednocześnie sektor ten natrafia na szereg barier takich jak bariery finansowe, informacyjne, szkoleniowe oraz nowoczesnej wiedzy. Rozwój tego sektora uzależniony jest od poprawy i rozwoju systemów zarządzania oraz wprowadzenia nowoczesnych rozwiązań technologicznych. Istnieje też potrzeba dostosowana instytucji akademickich i urzędów pracy w regionie do wypełnienia roli instytucji szkoleniowych dla większej liczby potencjalnych przyszłych i obecnych właścicieli MŚP. Ważne jest również stworzenie dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Atrakcyjność regionu polega na współistnieniu tu terenów przemysłowych jak również turystycznych. Układ taki sprawia, że w województwie istnieje możliwość realizacji zarówno wszelkiego rodzaju inwestycji jak również aktywnego wypoczynku.

W regionie śląskim znajduje się dużo obiektów zabytkowych odzwierciedlających dziedzictwo materialne i duchowe kultury województwa. Województwo charakteryzuje się zróżnicowanym pejzażem kulturowym oraz otwartością wobec innych regionów i Europy. Następuje również wzrost aktywności twórczej środowisk profesjonalnych i amatorskich, co wzbogaca ofertę przedsięwzięć kulturalnych regionu. Jednakże nadal w regionie brakuje instytucji kulturalnych wspierających powyższe działania.

W regionie należy wykorzystać zasoby dziedzictwa kulturowego w celu pobudzenia inicjatyw społecznych służących podniesieniu standardu życia mieszkańców. Znaczący wpływ na uzyskanie tego celu ma obecność w życiu regionu organizacji pozarządowych i społecznych, które charakteryzują się większą swobodą działania niż instytucje publiczne oraz zdolne są do szybszego reagowania na wszelkie zmiany i nowe problemy społeczne, również wyższą gotowością do przejmowania inicjatyw i konstruowania nowych rozwiązań. Dlatego też w regionie należy położyć większy nacisk na wsparcie i rozwój tych organizacji.

Powyższy priorytet jest zgodny z zapisami Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 - 2015 realizując przede wszystkim zapisy i cele w ramach priorytetów:

D - Rozbudowa i unowocześnienie systemu transportowego i komunikacyjnego.

F - Poprawa jakości środowiska przyrodniczego i kulturowego, w tym zwiększenie atrakcyjności terenu.

A - Wzrost wykształcenia mieszkańców oraz rozwój ich zdolności adaptacyjnych do zmian społecznych i gospodarczych.

B - Umocnienie solidarności i więzi międzyludzkich, poprawa stanu zdrowia oraz bezpieczeństwa socjalnego i publicznego mieszkańców.

E- Wzrost innowacyjności gospodarki i konkurencyjności gospodarki, w tym małych i średnich przedsiębiorstw.

Cel

Celem działania jest ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji.

Opis działania

W województwie śląskim nadal istnieje brak dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania, co stanowi znaczącą barierę rozwoju szeregu przedsiębiorstw, zwłaszcza nowo powstających oraz realizujących inwestycje o charakterze innowacyjnym. Głównymi ograniczeniami uzyskania finansowania zewnętrznego są wysokie koszty i skomplikowane warunki pozyskania kredytu, mało rozwinięta oferta bankowa dla małych przedsiębiorstw, słabość systemu poręczeń kredytowych i pożyczkowych. Utrzymywanie się takiej sytuacji powoduje, że większość przedsiębiorstw finansuje działalność ze środków własnych.
W ramach działania planuje się podjęcie następujących przedsięwzięć:

• wspieranie powstawania oraz dokapitalizowanie funduszy pożyczkowych,
• wspieranie powstawania oraz dokapitalizowanie funduszy kredytowych,
• wspieranie powstawania oraz dokapitalizowanie funduszy gwarancyjnych.

Działanie to jest komplementarne do działań 2.5 Promocja przedsiębiorczości i 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa podejmowanych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekty realizowane w ramach powyższego działania powinny być spójne z inicjatywami podejmowanymi w ramach Sektorowego Programu Operacyjny "Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw".

Spodziewane efekty

Realizacja działania przyczyni się między innymi do:

• zwiększenia liczby działających w województwie śląskim funduszy pożyczkowych, kredytowych i gwarancyjnych oraz ich bardziej równomiernego rozmieszczenia,
• poprawy dostępności przedsiębiorców do zewnętrznych źródeł finansowania,
• ułatwienia podejmowania działalności gospodarczej,
• powstania nowych firm,
• zwiększenia poziomu inwestycji przedsiębiorstw oraz wzrostu, rozszerzenia i unowocześnienia produkcji poprzez zwiększanie liczby projektów inwestycyjnych przedsiębiorstw,
• stworzenia nowych miejsc pracy.

Beneficjenci ostateczni

Beneficjentami ostatecznymi będą fundusze działające na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw w tym m.in.: fundusze pożyczkowe, fundusze poręczeń kredytowych.

Cel

Celem działania jest wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturalnego na rzecz promocji regionu.

Opis działania

Życie kulturalne skupia się wokół licznych placówek rozsianych po całym województwie należą do nich m.in. Filharmonia Śląska w Katowicach, Opera Śląska w Bytomiu, Teatr Muzyczny w Gliwicach, Teatr Śląski w Katowicach, Teatr Polski w Bielsku - Białej. Województwo charakteryzuje się również dogodnymi warunkami również dla rozwoju turystyki tranzytowej, uzdrowiskowej, agroturystyki, jak również turystyki pielgrzymkowej. Materialnym wyrazem bogactwa i zróżnicowania kulturalnego są budowle charakterystyczne dla regionu śląskiego takie jak drewniana architektura sakralna, zabytki związane z kulturą przemysłową i architekturą mieszkaniową oraz zabytki "architektury militaris".

Województwo jest w dalszym ciągu kojarzone jako region wyłącznie o profilu przemysłowym. Ma to negatywny wpływ na rozwój sektora turystycznego. Tym samym ważne jest podjęcie działań mających na celu szeroką promocję regionu, przekazując informację o jego walorach turystycznych, kulturowych i gospodarczych.

W ramach działania planuje się podjęcie następujących przedsięwzięć:

• opracowanie programów promocji turystycznej i kulturalnej,
• rozwój systemów informacji turystycznej i kulturalnej na potrzeby turystów zagranicznych i krajowych,
• organizacja imprez i wydarzeń kulturalnych.

Działanie jest komplementarne do działań 1.4 Rozwój turystyki i kultury i 3.1 Obszary wiejskie oraz 3.2 Obszary restrukturyzowane, podejmowanych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekty realizowane w ramach powyższego działania powinny być spójne znwestycjami podejmowanymi w ramach działania "Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego" Sektorowego Programu Operacyjnego "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich".

Spodziewane efekty

Realizacja działania przyczyni się bezpośrednio do między innymi:

• wzrostu ilości osób zatrudnionych przy obsłudze ruchu turystycznego,
• wzrostu ilości sprzedanych noclegów,
• liczby /wzrostu ilości osób korzystających z usług centrów informacji turystycznej,
• liczby osób korzystających z systemu infrastruktury turystycznej,
• liczby podmiotów zaangażowanych w system informacji,
• wzrostu ilości osób korzystających/ biorących udział w organizowanych imprezach.

Beneficjenci ostateczni

Beneficjentami ostatecznymi w ramach działania będą przede wszystkim samorząd województwa, samorządy powiatowe i samorządy gminne oraz działające non-profit instytucje, organizacje pozarządowe i społeczne.

Cele

Celem działania jest pobudzenie aktywności społecznej, przyczyniające się do budowania kapitału społecznego, którego znaczenie będzie zasadnicze dla procesu zbiorowego uczenia się i nabywania umiejętności specyficznych dla danego środowiska lokalnego. Aktywność społeczna przejawia się m.in. przez uczestnictwo mieszkańców danego obszaru w działaniach podejmowanych przez organizacje pozarządowe. Wspieranie rozwoju tego typu organizacji jest zatem istotne z uwagi na budowanie lokalnej więzi i powstawanie inicjatyw społecznych. Działania prowadzone z udziałem bądź z inicjatyw społeczności lokalnej mają większą siłę oddziaływania na poziomie danej społeczności, przez co charakteryzują się większą efektywnością. Wsparcie działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe i społeczne może zwiększyć zdolności innowacyjne społeczności lokalnej i umożliwić efektywne działania grupowe. Ważne będą również działania przyczyniające się do powstawania partnerstw pomiędzy organizacjami pozarządowymi a poszczególnymi urzędami, przedsiębiorstwami i innymi instytucjami i ich koordynacja.

Opis działania

W województwie śląskim w ramach polityki społecznej działa ponad 350 aktywnych organizacji pozarządowych realizujących zintegrowaną politykę społeczną. Organizacje pozarządowe działające na terenie województwa obok administracji rządowej i organów samorządowych charakteryzują się większą swobodą działania, dzięki czemu mają potencjalnie wyższą gotowość do podejmowania inicjatyw, mogłyby więc skutecznie wspierać projekty z zakresu edukacji, polityki społecznej i ekologii.

Organizacje pozarządowe spełniają w regionie między innymi rolę reprezentanta społeczności lokalnej, świadczą pomoc bezpośrednią na rzecz mieszkańców społeczności lokalnej oraz pełnią funkcję innowacyjną.

Wskazane organizacje (między innymi: stowarzyszenia, fundacje, organizacje kościelne) jako przejaw obywatelskiej aktywności są naturalnym partnerem zarówno dla Samorządu Województwa, jak i dla samorządów gmin czy powiatów. Przedsięwzięcia podejmowane przez organizacje pozarządowe prowadzą do efektywniejszego wykorzystywania środków, a w konsekwencji do podniesienia poziomu zaspokojenia potrzeb oraz aktywizacji społeczności lokalnych w rozwiązywaniu określonych problemów.

Organizacje pozarządowe i społeczne jako reprezentacja społeczności lokalnej są niezbędnym ogniwem wspomagającym tworzenie nowych koncepcji rozwoju gospodarczego i społecznego, innych zasad rozwiązywania problemów, formułowanie nowych idei w dziedzinie ochrony środowiska, zachowania i oszczędzania zasobów naturalnych, wzorów zaspokajania potrzeb uwzględniających zachowania proekologiczne.

Dla realizacji celów działania istotne znaczenie będą miały projekty o charakterze regionalnym polegające na:

• wspieraniu rozwoju instytucjonalnego organizacji pozarządowych i społecznych,
• pomocy merytorycznej dla ww. organizacji,
• organizacji szkoleń dzieci i młodzieży uzdolnionej sportowo oraz sportowców niepełnosprawnych,
• organizacji przedsięwzięć dotyczących edukacji, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży ze szkół specjalnych oraz środowisk o niskim statucie materialnym,
• współpracy z NGO's w organizacji warsztatów, konkursów i szkoleń proedukacyjnych i proekologicznych
• wspieraniu przedsięwzięć na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społeczne grup szczególnie zagrożonych, w tym reintegracja społeczna i zawodowa osób wykluczonych społecznie
• tworzenie programów rewitalizacji zdegradowanych społecznie i ekonomicznie obszarów miast polegających na połączeniu działań technicznych z diząłaniami społecznymi, opierającymi się w głównej mierze na rozwoju i aktywizacji społeczności lokalnych, w szczególności kładących nacisk na włączenie do pracy przy remontach określonych grup, podlegającyhc marginalizacji, w tym długotrwale bezrobotnych
• tworzenie programów, polegających na rozwoju nowych funkcji (gospodarczych, społecznych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, mieszkalnych) zdegradowanych obszarów miejskich lub przywracaniu utraconych funkcji społeczno-gospodarczych zdegradowanych obiektów i obszarów,
• budowanie partnerstw lokalnych pomiędzy poszczególnymi podmiotami w celu realizacja działania 2.3 - w tym tworzenie programów polegających na budowaniu partnerstw na rzecz rozwiązywania problemów rozwojowych obszarów znajdujących się w trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, zakładających udział i współpracę partnerów lokalnych, zarówno władz publicznych, jak i organizacji i związków społecznych, gospodarczych, organizacji pozarządowych,
• wspieranie rozwoju wolontariatu,
• organizowanie szkoleń dla organizacji pozarządowych w zakresie opracowania i wdrożenia lokalnych programów rewitalizacji dawnych dzielnic mieszkaniowych, restrukturyzacji obszarów poprzemysłowych oraz programów "humanizacji" osiedl mieszkaniowych, tzw. "blokowisk", w kontekście włączenia osób i grup podlegających marginalizacji.

Działanie jest komplementarne do działań podejmowanych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego: 1.4 Rozwój turystyki i kultury, 1.5 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego, 3.1. obszary wiejskie, 3.2. Obszary podlegające restrukturyzacji, 3.3. Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe, 3.5.Lokalna infrastruktura społeczna.

Spodziewane efekty

Realizacja działania przyczyni się bezpośrednio do między innymi:

• powstawania i utrwalania więzi społecznych,
• poprawy stanu świadomości ekologicznej,
• wzrostu liczby inicjatyw proekologicznych,
• wykształcenia postaw proaktywnych w stosunku do edukacji i kształtowania właściwego poczucia wartości edukacji
• wzrostu liczby inicjatyw społecznych,
• rozwój wolontariatu
• integracja i aktywizacja społeczności lokalnych
• aktywizacja społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym
• poprawa jakości życia mieszkańców
• zapobieganie problemom społecznym
• zwiększenie atrakcyjności zdegradowanych obszarów.

Beneficjenci ostateczni

Beneficjentami ostatecznymi w ramach działania będą przede wszystkim organizacje pozarządowe i społeczne.

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice