- Będą kontrole i będą też kary dla tych, którzy mogli, a nic dotąd nie zrobili, by zmienić swoją kotłownię, a tym samym wpłynąć na poprawę jakości powietrza na Śląsku – stwierdzili zgodnie obecni na konferencji samorządowcy.

- Działania na rzecz poprawy jakości powietrza są jednym z kluczowych wyzwań dla zarządu województwa. Celem jest poprawa jakości życia mieszkańców. Służą temu zarówno projekty dofinansowywane z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego jak i programy rządowe takie jak „Czyste powietrze” i „Stop Smog”, czy też przyjęty przez Sejmik „Program ochrony powietrza dla Województwa Śląskiego”. Zaplanowane do realizacji działania naprawcze w głównej mierze powinny być skierowane na redukcję emisji z sektora komunalno-bytowego, ale również obejmują zadania związane z prowadzeniem akcji promocyjnych i edukacyjnych oraz działań kontrolnych. Program ochrony powietrza dla województwa to także realizacja uchwały w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw – podkreślił wicemarszałek województwa Dariusz Starzycki otwierając wtorkową konferencję

- Chciałbym abyśmy wszyscy mówili jednym głosem. Walka o czyste powietrze leży w naszym wspólnym interesie. To się należy naszym mieszkańcom – dodał obecny na konferencji prezydent Rybnika Piotr Kuczera, który pełni także funkcję przewodniczącego Związku Gmin i Powiatów.

- Oceny jakości powietrza dokonuje się strefach. Takich jest stref jest pięć – przypomniała Jolanta Prażuch, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego dodając, że wszędzie wykazywane jest przekroczenie norm, a głównym powodem jest sektor komunalno-bytowy.

Dlatego konieczne było stworzenie prawa miejscowego ograniczającego stosowanie wskazanych paliw a także urządzeń w jakich są one spalane. Właśnie temu służy uchwała antysmogowa.

- Program zakłada, że do 2026 roku osiągniemy cel związany z wymianą instalacji. Skuteczność realizacji uchwały zależy od sprawozdawczości. Musimy mieć informację o liczbach i powierzchniach budynków, gdzie wymieniono źródła ciepła lub przeprowadzono termodernizację. Ważne jednak są kontrole. Trzeba sprawdzać, co jest spalane. Nakładane kary i mandaty także powinny być ujęte w sprawozdaniu – dodała Jolanta Prażuch.

Z danych wynika, że postęp wymiany kotłów jest znaczący. - W 2020 roku odnotowaliśmy aż czterokrotny wzrost. Wymienionych zostało ponad 80 tysięcy kotłów, najczęściej na kotły gazowe – poinformowała Jolanta Prażuch.

Podczas konferencji zaprezentowano także rekomendację dotyczącą obowiązków związanych z wdrażaniem uchwały antysmogowej, wypracowanych przez działający w ramach Śląskiego Związku Gmin i Powiatów zespół roboczy ds. wdrażania przepisów tzw. uchwały antysmogowej.

- Opracowanie nie ma wymiaru nakazowego, niemniej ważnym punktem jest kontrola. Dużo mówi się o inwestycjach i edukacji, co oczywiście ma ogromne znaczenie. Jednak w realizacji tak ważnego programu kwestia kar i odpowiedzialności jest kluczowa – przekonywał Rafał Kołodziej, kierownik Referatu Ochrony Powietrza w rybnickim magistracie, który jest jednocześnie przewodniczącym zespołu zajmującego się wdrażaniem uchwały antysmogowej.

- Gminy powinny posiadać potwierdzenia przeprowadzanych kontroli – wskazali z kolei przedstawiciele Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

- Samorządy na Śląsku chcą w taki sam sposób rozliczać mieszkańców z egzekwowania uchwały antysmogowej. Do końca 2021 roku zgodnie z uchwałą mają zostać usunięte najgorsze kopciuchy, użytkowane powyżej 10 lat, nieposiadające tabliczki znamionowej. W 2022 roku będą kontrole i kary bez taryfy ulgowej dla tych, którzy mieli możliwości, ale nie zrobili nic, żeby zmienić swoją kotłownię – mówił podczas dzisiejszej konferencji Piotr Kuczera.

Stanowisko bezpośrednio związane jest z uchwałą antysmogową, która nakłada na właścicieli posesji obowiązek wymiany pieca centralnego ogrzewania na ekologiczne źródło ciepła. Chodzi o wymianę kopciuchów, czyli pieców starszych niż dziesięć lat lub tych, które nie posiadają tabliczki znamionowej. Czas na to właściciele posesji mają do końca tego roku. Od stycznia straże miejskie będę miały prawo karać tych, którzy do uchwały się nie zastosowali.

- Współpraca z przedstawicielami samorządów Śląski Związek Gmin i Powiatów i z Urzędem Marszałkowskim Województwa Śląskiego zaowocowała wspólnym stanowiskiem. Dziękuję wszystkim, którzy podjęli się wypracowania rekomendacji dla gmin – podkreślił Piotr Kuczera.

- Okoliczności łagodzące przewidziane są dla tych, którzy zawarli umowę przyłączeniową odpowiednio wcześniej, a gestor sieci nie zdążył jeszcze zrealizować inwestycji, albo rozpoczęli finansowanie inwestycji wymiany ciepła, ale jest ona w trakcie realizacji, oraz dla tych, którzy mają opóźnienia w wymianie ciepła w związku z realizacją programów dofinansowujących osoby ubogie energetyczne, a te opóźnienia nie wynikają z ich winy - dodał prezydent Rybnika. W takich sytuacjach kara nie zostanie nałożona, będzie czas na zakończenie inwestycji, ale potem będzie trzeba przygotować się na powtórną kontrolę.

Zgodnie z zapisami uchwały antysmogowej kotły których eksploatacja rozpoczęła się przed dniem 1 września .2017 r. podlegają okresowi przejściowemu, zależnemu od wieku i klasy posiadanej instalacji:

• kotły z 2006 r. i starsze, lub bez tabliczki znamionowej należy wymienić do 31 grudnia 2021 roku. Zgodnie z zapisami uchwały są to instalacje eksploatowane w okresie powyżej 10 lat od daty ich produkcji lub nieposiadające tabliczki znamionowej
• kotły od 2007 r. do 2012 r. należy wymienić do 31 grudnia 2023 roku. Zgodnie z zapisami uchwały są to instalacje eksploatowane w okresie od 5 do 10 lat od daty ich produkcji,
• kotły od 2013 do 31.08.2017 r. należy wymienić do 31 grudnia 2025 roku. Zgodnie z zapisami uchwały są to instalacje eksploatowane w okresie do 5 lat od daty ich produkcji,
• instalacje spełniających wymagania w zakresie emisji zanieczyszczeń określonych dla klasy 3 lub klasy 4 według normy PN-EN 303-5:2012 należy wymienić do 31 grudnia 2027.

Kominki, piece i inne instalacje które wydzielają ciepło bądź wydzielają ciepło i przenoszą je do innego nośnika zgodnie z zapisami § 8 należy wymienić do 31 grudnia 2022 roku.