Nasze województwo jest obszarem wielokulturowym, ukształtowanym przez wpływy zamieszkującej je ludności pochodzenia polskiego, niemieckiego, czeskiego oraz żydowskiego (dzieje regionu, zachodzące w nim procesy społeczne są typowe dla regionów przygranicznych). To region o zróżnicowanych kulturowo obszarach i silnym poczuciu tożsamości etnicznej.

Dbałość o rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego zapisane są w przyjętej przez Sejmik Województwa Śląskiego „Strategii rozwoju Województwa Śląskiego – Śląskie 2020”, „Strategii rozwoju kultury w województwie śląskim na lata 2006-2020” oraz „Wojewódzkim Programie Opieki nad Zabytkami w województwie śląskim na lata 2018-2021”. Podstawą przedsięwzięć z zakresu kultury są cztery cele strategiczne: wzmocnienie środowisk twórczych, edukacja do kultury, zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w kulturze oraz zachowanie i promocja dziedzictwa kulturowego.

Realizację celów zapisanych w strategii umożliwia silna baza instytucjonalna, na którą składa się ok. 1400 instytucji i placówek kultury nadzorowanych przez 185 jednostek samorządu terytorialnego województwa śląskiego. Dla 19 instytucji organizatorem jest Województwo Śląskie. Trzy z nich są instytucjami prowadzonymi przez Województwo Śląskie wspólnie: Muzeum Śląskie – z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny – z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Śląskie Centrum Wolności i Solidarności – z Miastem Katowice. Ponadto dwie instytucje: Muzeum Górnictwa Węglowego (organizatorem jest Miasto Zabrze) i Zamek Cieszyn (organizatorem jest Miasto Cieszyn) – są współprowadzone przez Województwo Śląskie.

Wśród instytucji kultury, których organizatorem jest samorząd województwa śląskiego, funkcjonuje 5 instytucji artystycznych, w tym 3 teatry: dramatyczny – Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, muzyczny – Teatr Rozrywki w Chorzowie, operowy – Opera Śląska w Bytomiu, Filharmonia Śląska im. Henryka Mikołaja Góreckiego w Katowicach oraz Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny w Koszęcinie.

Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach z powodzeniem prezentuje dorobek najlepszej polskiej i światowej literatury, zarówno klasycznej, jak i współczesnej (przygotowując m.in. wiele prapremier oraz inscenizując teksty dramatyczne zapisane w gwarze śląskiej lub odnoszące się do zagadnień tożsamości i historii regionu). Wydarzeniami ostatnich lat była nagradzana i pokazywana na festiwalach premiera spektaklu „Piąta strona świata” K. Kutza w reż. R. Talarczyka oraz „Morfina” S. Twardocha w reż. E. Marciniak. Na publiczność teatralną w każdym miesiącu czeka ponad 30 różnorodnych propozycji: spektakli, koncertów, dyskusji, wystaw, pokazów gościnnych, warsztatów, spotkań czy zajęć edukacyjnych (m.in. działalność Szkoły Aktorskiej).

Teatr Rozrywki w Chorzowie jest teatrem muzycznym, prezentującym musicale i widowiska muzyczne, od klasyki gatunku po dzieła współczesnych twórców polskich i zagranicznych. Do najciekawszych prezentowanych w Teatrze Rozrywki spektakli polskich twórców należą: „Dyzma – musical” W. Młynarskiego, „KRZYK według Jacka Kaczmarskiego” R. Talarczyka, „Położnice szpitala św. Zofii” P. Demirskiego. Teatr prowadzi ponadto bogatą działalność edukacyjną w Szkole Teatru, animatorską (Obserwatorium Artystyczne Entrée) oraz impresaryjną, goszcząc znaczące spektakle teatralne, a także prezentując ciekawe koncerty artystów polskiej i światowej sceny muzycznej. W uzupełnieniu swego repertuaru Teatr proponuje publiczności również spotkania, panele i dyskusje w autorskim cyklu dra Krzysztofa Karwata pt. Górny Śląsk – świat najmniejszy (od roku 2005).      W okresie wakacyjnym od 1998 r. organizowany jest Wakacyjny Przegląd Przedstawień.

Dorobek bytomskiej Opery Śląskiej to ponad 260 premier oper, operetek i baletów, w tym wiele pozycji prapremierowych, niejednokrotnie wyróżnianych nagrodami artystycznymi. W repertuarze bieżącym utrzymuje się ok. 30 tytułów. Opera Śląska w Bytomiu jest organizatorem Międzynarodowego Konkursu Wokalistyki Operowej im. Adama Didura promującego młodych śpiewaków. Opera prowadzi także działalność upowszechnieniową poprzez warsztaty artystyczne i lekcje teatralne, a także spektakle skierowane do młodych widzów.   W 2005 roku w budynku filharmonicznym Opery została otwarta nowa sala koncertowa im. Adama Didura, gdzie organizowane są m.in. recitale mistrzowskie, koncerty, czy poranki poetycko-muzyczne.

Filharmonia Śląska im. Henryka Mikołaja Góreckiego prowadzi szeroką działalność koncertową, a także popularyzatorską; jest organizatorem Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga. Repertuar Filharmonii Śląskiej obejmuje muzykę symfoniczną, chóralną, kameralną, organową klasyczną i współczesną, prezentowaną w dwóch salach koncertowych. Filharmonia Śląska daje również liczne koncerty w regionie, kraju, a także za granicą. Zespoły Filharmonii występują pod batutami znakomitych dyrygentów, wraz z wybitnymi solistami krajowymi i zagranicznymi. Wspólnie z sześcioma zespołami europejskimi orkiestra Filharmonii Śląskiej uczestniczy od 2008 roku w dofinansowanym ze środków UE projekcie artystycznej współpracy „An Orchestra Network for Europe – ONE step further”, kontynuowanym obecnie jako „An Orchestra Network for Europe – ONE goes places”. W 2014 roku oddano do użytkowania siedzibę Filharmonii Śląskiej; budynek został wyremontowany i rozbudowany dzięki dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej.

Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny, obok szerokiej działalności koncertowej w kraju i na świecie, rozwinął w ostatnich latach istotną działalność upowszechnieniową. Jest organizatorem licznych imprez plenerowych dla mieszkańców regionu, m.in. „Święto Śląska” czy „Cietrzewisko” będące prezentacją twórców, a także zespołów. Funkcjonujące w strukturze Zespołu Śląskie Centrum Edukacji Regionalnej prowadzi szeroką działalność edukacyjną w dziedzinie kultury regionalnej. W 2014 roku, dzięki dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej, zakończono wieloletni proces rewitalizacji zabytkowego kompleksu pałacowo-parkowego będącego siedzibą Zespołu Śląsk. Zespół otrzymał liczne nagrody i dyplomy honorowe, jest jedną z najlepiej rozpoznawanych polskich marek artystycznych oraz ambasadorem polskiej kultury za granicą.

Upowszechnianie dziedzictwa kulturowego wraz z gromadzeniem, przechowywaniem, konserwacją oraz udostępnianiem zbiorów jest wpisane w statutową działalność muzeów, dla których samorząd województwa śląskiego jest organizatorem. Muzea prowadzą ponadto badania naukowe i działalność edukacyjną oraz wydawniczą, są także organizatorami lokalnego i regionalnego życia kulturalnego – imprez artystycznych, wykładów, spotkań.

Muzeum Śląskie w Katowicach jest instytucją współprowadzoną przez Zarząd Województwa Śląskiego oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Muzeum od 2015 roku zlokalizowane jest w nowej, wyjątkowej ze względu na lokalizację siedzibie - na terenach dawnej kopalni „Katowice”, gdzie zabytkowe i zrewitalizowane obiekty zostały przystosowane do funkcji muzealnych, a otaczająca je przestrzeń uzyskała funkcję łącznika pomiędzy pozostałymi instytucjami katowickiej Strefy Kultury. Oferta Muzeum Śląskiego to nie tylko ciekawe i nowatorskie projekty wystawiennicze z zakresu sztuki, historii, etnografii, archeologii i scenografii. To również działania edukacyjne i popularyzatorskie, których głównym celem jest zachowanie i upowszechnienie dziedzictwa Górnego Śląska w kontekście kultury całej Polski poprzez budowanie twórczych relacji z przedstawicielami różnych grup wiekowych, społecznych i narodowych. Muzeum Śląskie zostało uhonorowane wieloma prestiżowymi nagrodami, w tym wyróżnieniem European Museum of the Year Award 2017 .

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu jest wspólną instytucją kultury prowadzoną przez Miasto Zabrze i Województwo Śląskie. Unikatowy w skali kraju zespół obiektów dziedzictwa górniczego, na który składają się: zabudowa powierzchniowa oraz wyrobiska kopalni „Guido”, kompleks turystyczny Sztolnia Królowa Luiza obejmujący zachowaną część Kopalni „Królowa Luiza” i Główną Kluczową Sztolnię Dziedziczną, zabytkowy budynek dawnego starostwa powiatowego z ekspozycjami stałymi, a także zbiór eksponatów z zakresu historii, nauki i techniki górniczej, kultury i geologii pozwalają na wszechstronną opowieść o życiu i pracy górników.

Oryginalne i unikatowe obiekty górnicze są bazą dla niezwykle atrakcyjnej turystyki przemysłowej. Instytucja prowadzi interesującą działalność wystawienniczą, edukacyjną, naukową, kulturalną i popularyzatorską. Dzięki dofinansowaniu z RPO Województwa Śląskiego oraz środkom budżetowym Województwa Śląskiego i Miasta Zabrze, Muzeum realizuje projekt „Europejski Ośrodek Kultury Technicznej i Turystyki Przemysłowej w Zabrzu”. Muzeum promuje Szlak Zabytków Techniki poprzez aktywny udział w regionalnym projekcie „Industriada". Instytucja organizuje szereg imprez w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa oraz Nocy Muzeów, a cyklicznym zadaniem z pogranicza kultury i edukacji ekologicznej jest projekt „Tydzień Ziemi”.

Muzeum Zamkowe w Pszczynie, mieszczące się w dawnej rezydencji rodu Hochbergów, spełnia funkcje istotne nie tylko dla mieszkańców regionu; ma również istotne miejsce na mapie zabytków muzealnych naszego kraju. Pszczyński zamek należy do nielicznych muzeów w tej części Europy, które prezentują zachowane w około 80% oryginalne bogate historyczne wyposażenie wnętrz z przełomu wieków XIX i XX. W ostatniej dekadzie XX wieku przeprowadzono w muzeum szeroko zakrojone prace konserwatorskie. W oparciu o zachowaną ikonografię i archiwalne spisy inwentarzowe przywrócono dawne funkcje oraz aranżacje wnętrz, odkrywając oryginalne kolory i złocenia. Na uwagę zasługuje wpisana na stałe w życie Muzeum, ciesząca się popularnością i frekwencją słuchaczy działalność koncertowa, w ramach której odbywają się m.in. koncerty noworoczne, październikowe koncerty pt. „Wieczory u Telemanna” czy grudniowe koncerty świąteczne. W ostatnich latach przeprowadzono liczne prace remontowo-konserwatorskie pozwalające na zachowanie budynku w dobrej kondycji. M. in. zakończono renowację kompleksu sąsiadujących z zamkiem zabytkowych budynków Stajni Książęcych. Muzeum zyskało nową przestrzeń do prowadzenia działalności wystawienniczej i koncertowej.

Muzeum Górnośląskie w Bytomiu od ponad stu lat gromadzi i udostępnia zwiedzającym eksponaty archeologiczne, etnograficzne, przyrodnicze, dokumenty historyczne oraz dzieła sztuki, w tym cenną kolekcję współczesnej sztuki polskiej. Poza wystawami stałymi – etnograficzną, przyrodniczą i Galerią Malarstwa Polskiego – realizuje liczne ekspozycje czasowe, prowadzi programy badawcze i interdyscyplinarne projekty edukacyjne, organizuje konferencje naukowe, wydarzenia muzyczne oraz koncerty odbywające się w ramach międzynarodowego Festiwalu im. G.G. Gorczyckiego. Do cyklicznych przedsięwzięć należą spotkania tematyczne, wykłady poświęcone sztuce, a także konkursy, m.in.: ogólnopolski konkurs „Obraz a Słowo. Literacki opis dzieła malarskiego”, „Górnośląskie Kroszonki”.

Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej z oddziałami: Stara Fabryka, Dom Tkacza oraz Fałatówka w Bystrej Śląskiej jest postrzegane jako najciekawsza i najbardziej rozpoznawalna instytucja Bielska-Białej. Zamek książąt Sułkowskich, w którym mieści się główna siedziba muzeum, jest najstarszą budowlą zabytkową na terenie historycznego miasta Bielska. Poza działalnością wystawienniczą i naukowo-badawczą instytucja organizuje koncerty, cykle spotkań filmowych i poetyckich, zajęcia edukacyjne tematycznie obejmujące zagadnienia z zakresu archeologii, etnografii, historii Bielska-Białej i regionu. Oprócz ekspozycji stałych udostępnia zwiedzającym wiele wystaw czasowych organizowanych w Galeriach Zamku oraz Starej Fabryce. Na szczególną uwagę w ostatnich latach zasługują nowe inwestycje: remont generalny kompleksu zamkowego, remont pomieszczeń i ekspozycja w Starej Fabryce, nowa wystawa stała w Domu Tkacza, nowa ekspozycja w Fałatówce oraz zadaszenie dziedzińca Zamku Sułkowskich, dzięki któremu powstała dodatkowa przestrzeń dla działalności muzeum.

Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” jako muzeum typu skansenowskiego gromadzi zabytki drewnianej architektury wiejskiej z okresu od XVIII do początków XX wieku z części obszaru historycznego Górnego Śląska znajdującej się w granicach administracyjnych województwa śląskiego oraz z terenu Zagłębia Dąbrowskiego. Na powierzchni 22 ha usytuowano prawie 80 obiektów dużej i małej architektury w układzie parkowo-zagrodowym. Na teren muzeum przeniesiono również obiekty sakralne – kościół, kapliczki, a także karczmę i drewniane spichlerze. W 2013 roku na terenie muzeum oddano do użytku nowy obiekt pełniący funkcje wystawiennicze i szkoleniowe. W 2014 roku na terenie Muzeum przeprowadzono kompleksowe remonty młyna wodnego oraz wiatraka, a skansen powiększył swoje tereny o ok. 10 ha. W 2017 roku w ramach obchodów Roku Reformacji odbyło się uroczyste otwarcie na terenie Muzeum zrekonstruowanego kościoła Ewangelicko-Augsburskiego z Bytomia – Bobrka. Muzeum prowadzi bogatą działalność edukacyjną: lekcje muzealne, konkursy dla szkół, szkolenia nauczycieli, organizuje konferencje i sesje naukowe oraz imprezy plenerowe związane m.in. z tradycyjnymi obrzędami ludowymi: „Wielkanoc w Skansenie”, „Śląsko Wilijo”, „Dzień Chleba", „Dzień Miodu", „Dożynki”. Muzeum prowadzi również działalność wydawniczą, naukowo-badawczą i konserwatorską.

Biblioteka Śląska w Katowicach jest wojewódzką biblioteką publiczną o statusie naukowym. Jej zadaniem jest gromadzenie, konserwacja, opracowanie i udostępnianie księgozbioru czytelnikom. Pełni również nadzór merytoryczny i służy pomocą bibliotekom publicznym w województwie śląskim. Jest ważnym centrum naukowym i kulturalnym, w którym organizuje się wiele wystaw, koncertów, spotkań literackich, konferencji naukowych i innych przedsięwzięć. Biblioteka realizuje m. in. projekty „Śląska Biblioteka Cyfrowa” oraz „Śląska Internetowa Biblioteka Zbiorów Zabytkowych”. W strukturze Biblioteki Śląskiej funkcjonuje Instytut Badań Regionalnych, który prowadzi badania naukowe, wykonuje ekspertyzy, a także przygotowuje programy i materiały na potrzeby edukacji regionalnej.

Instytucja Filmowa Silesia-Film w Katowicach działa w zakresie upowszechniania kultury filmowej. Prowadzi sieć kin prezentujących repertuar o walorach artystycznych i społecznych, m.in. nowoczesne kino Kosmos w Katowicach, a także zmodernizowany kinoteatr „Rialto” w Katowicach. Inicjatywą służącą wspieraniu twórczości audiowizualnej w naszym obfitującym w talenty filmowe województwie jest utworzony ze środków Województwa Śląskiego w 2008 r. Śląski Fundusz Filmowy pozwalający na dofinansowanie produkcji filmowych związanych z naszym regionem. Instytucja prowadzi także Silesia Film Commission – ofertę lokacji oraz usług dla filmu na terenie województwa śląskiego. Filmoteka Śląska działająca w strukturze instytucji to największe i jedyne w Polsce regionalne archiwum filmowe.

Program działających w naszym województwie dwóch regionalnych ośrodków kultury – w Bielsku-Białej i Częstochowie oraz Regionalnego Instytutu Kultury w Katowicach – obejmuje doskonalenie zawodowe i specjalistyczne pracowników, animatorów i twórców kultury, poradnictwo, promocję zespołów artystycznych i twórców kultury, gromadzenie i przetwarzanie informacji o stanie kultury w regionie, wspomaganie inicjatyw kulturalnych instytucji kultury oraz prezentowanie wartości kultury poprzez imprezy artystyczne i wystawy, inspirowanie działalności folklorystycznej, mającej na celu ochronę, zachowanie i pielęgnowanie bogactwa kultury ludowej, dokumentowanie zjawisk folklorystycznych, ożywianie dostrzegalnych a już wygasających przejawów twórczości ludowej. Instytucje te są ponadto organizatorami wielu ciekawych imprez lokalnych, regionalnych i międzynarodowych.

Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej jest organizatorem największej i jednej z najstarszych imprez folklorystycznych w Polsce, jaką jest Tydzień Kultury Beskidzkiej. W ramach przedsięwzięcia odbywają się: Festiwal Folkloru Górali Polskich i Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne oraz Festyn Istebniański w Istebnej, Wawrzyńcowe Hudy w Ujsołach i Gorolskie Święto w Jabłonkowie na Zaolziu (Republika Czeska). Instytucja wydaje także „Kalendarz Kulturalny Województwa Śląskiego”, kwartalnik „Relacje – Interpretacje”, a także prowadzi internetowy portal silesiakultura.pl  

Regionalny Ośrodek Kultury w Częstochowie jest inicjatorem i organizatorem wielu wydarzeń kulturalnych, m.in. Międzynarodowego Konkursu Cyfrowej Fotokreacji „Cyberfoto”, Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. H. Poświatowskiej, Jurajskiego Konkursu Grup Kolędniczych „Herody”, Jurajskiego Przeglądu Zespołów Ludowych „Doroczne Zwyczaje i Obrzędy”, Jurajskiego Festiwalu Folklorystyczny, Wojewódzkiego Konkursu Plastycznego dla dzieci sprawnych inaczej.

Regionalny Instytut Kultury w Katowicach zajmuje się prowadzeniem prac badawczych, studialnych, projektowych, dokumentacyjnych oraz sporządzaniem dokumentacji konserwatorskich, opracowywaniem ekspertyz, opinii i raportów jak również prowadzeniem badań analizujących stan kultury oraz dziedzictwa kulturowego, tworzeniem i wspieraniem innowacyjnych programów animacji społeczno-kulturowej, edukacji kulturowej, kreowaniem zainteresowania kulturą, sztuką i dziedzictwem kulturowym. Instytut zajmuje się także organizowaniem doskonalenia, dokształcania zawodowego i specjalistycznego oraz udzielaniem pomocy instruktażowo-metodycznej, programowej, w zakresie organizowania i prowadzenia działalności kulturalnej, a także promocją kultury i dziedzictwa kulturowego regionu z wykorzystaniem różnorodnych rodzajów i form przekazu, ochroną materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz upowszechnianiem wiedzy o tym dziedzictwie. Opracowuje projekt Wojewódzkiego Programu Opieki nad Zabytkami w województwie śląskim oraz sprawozdanie z jego realizacji. Prowadzi działalność wydawniczą, promocyjną, informacyjną, biblioteczną, archiwalną i digitalizacyjną. Tworzy również sieci współpracy integrujących podmioty aktywne w sektorze kultury. 

Śląskie Centrum Wolności i Solidarności, powołane w grudniu 2011 roku, jest wspólną instytucją Województwa Śląskiego i Miasta Katowice. Centrum prowadzi stałą ekspozycję poświęconą powstawaniu i działalności struktur NSZZ „Solidarność”, stałą ekspozycję poświęconą pacyfikacji w dniu 16.12.1981 r. strajku górników w KWK „Wujek”, a także opiekuje się pomnikiem upamiętniającym ofiary pacyfikacji KWK „Wujek”. Do zadań instytucji należy moderowanie i inicjowanie działań mających na celu propagowanie uniwersalnych idei wolnościowych, demokratycznych i obywatelskich. Centrum prowadzi działalność naukowo-badawczą dotyczącą zachowania i upowszechniania wiedzy o wprowadzeniu w Polsce w 1981 r. stanu wojennego, o działalności ruchów opozycyjnych w okresie do 1989 roku i wydarzeniach związanych z pacyfikacją strajków na obszarze obecnego województwa śląskiego, prowadzi także badania i dokumentuje wydarzenia związane z działalnością NSZZ „Solidarność”.

Zamek Cieszyn od grudnia 2012 roku jest instytucją kultury prowadzoną jako wspólna instytucja Miasta Cieszyn i Województwa Śląskiego. Instytucja realizuje zadania w zakresie promocji i pomocy we wdrażaniu wzornictwa, myślenia projektowego oraz nowych technologii w sektorze publicznym i prywatnym. Zamek Cieszyn inicjuje i prowadzi badania dotyczące kultury materialnej, przedsiębiorczości i wzornictwa. Organizuje również działania mające na celu ochronę i popularyzację rzemiosła artystycznego, a także ginących zawodów. Wspiera rozwój przedsiębiorczości oraz promuje turystykę kulturową.

Jednym z ważniejszych zadań podejmowanych przez Województwo Śląskie jest promocja kultury poza granicami regionu i kraju poprzez prezentację różnych dziedzin sztuki oraz współpraca międzynarodowa w tym zakresie. Działania w tym zakresie prowadzą w ramach swojej działalności wojewódzkie instytucje kultury.

Instytucja Kultury Ars Cameralis Silesiae Superioris – Górnośląski Festiwal Sztuki Kameralnej organizuje przede wszystkim prezentacje kultury naszego regionu w ramach umów o współpracy podpisanych z regionami partnerskimi, a także w ramach promocji województwa śląskiego na targach światowych. Każdego roku w listopadzie Ars Cameralis organizuje największy w regionie festiwal sztuki – Górnośląski Festiwal Sztuki Kameralnej. Założeniem Festiwalu jest prezentacja najciekawszych zjawisk we współczesnej muzyce, teatrze, filmie, literaturze oraz sztukach plastycznych.

Materialnym wyrazem bogactwa i wielowątkowej tradycji są charakterystyczne dla regionu zabytki, w tym przede wszystkim te związane z szeroko rozumianą kulturą przemysłową, m.in. podziemne wyrobiska w Tarnowskich Górach i Zabrzu, fabryczne zespoły patronackie Giszowiec i Nikiszowiec w Katowicach, zabytki architektury mieszkalnej, np. 38 układów urbanistycznych, bytomska secesja, przykłady architektury rezydencjonalnej, zespoły browarniane w Tychach i Żywcu. Zewidencjonowane w tym zakresie zasoby liczą kilka tysięcy obiektów nieruchomych i ruchomych.

W celu bardziej efektywnego wykorzystania zasobów dziedzictwa przemysłowego na potrzeby turystyki kulturowej oraz skuteczniejszych działań promujących atrakcje regionu utworzono Szlak Zabytków Techniki. Jest to flagowy produkt turystyczno-kulturowy województwa śląskiego oraz jedyna tego typu trasa w Europie Środkowo-Wschodniej należąca do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH). W skład SZT, liczącego w tej chwili 42 obiekty, wchodzą nie tylko muzea i skanseny, ale i zamieszkałe kolonie robotnicze czy działające zakłady pracy. Obiekty znajdujące się na Szlaku odwiedza rokrocznie blisko milion osób. Świętem, a zarazem głównym wydarzeniem promującym SZT jest organizowana od 2010 roku Industriada – najważniejszy w Polsce jednodniowy festiwal dziedzictwa poprzemysłowego. Odbywa się co roku w czerwcu w obiektach należących do SZT i tzw. „obiektach zaprzyjaźnionych”. Z roku na rok bierze udział w tym przedsięwzięciu coraz większa liczba mieszkańców regionu. W ramach Industriady co roku ogłaszane są otwarte konkursy ofert związane z wyborem obiektów zaprzyjaźnionych, a także organizacją wydarzeń w ramach tego Święta. Zarówno Szlak Zabytków Techniki, jak i Industriada są laureatami wielu nagród, wśród których można wymienić Złoty Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej oraz Złoty Medal Targów Poznańskich dla Szlaku Zabytków Techniki, a także Grand Prix Welcome Festival oraz Golden Arrow dla Industriady.

Istotnym elementem materialnego dziedzictwa kulturowego regionu są też drewniane kościółki o konstrukcji zrębowej (w trzech regionach Polski – Śląskiem, Małopolskiem, Podkarpackiem – jest ich więcej niż w całej Europie). Wraz ze skansenami i zabudowaniami użytkowymi, typu młyny, gospody etc., tworzą „Szlak architektury drewnianej”, ciekawy i niebanalny szlak kulturowy.

Zmieniające się granice państw, które przebiegały przez obszar dzisiejszego województwa śląskiego, pozostawiły unikalne zabytki architektury militarnej – od zamków-warowni usytuowanych na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, dziś tworzących jeden z najstarszych polskich szlaków – Szlak Orlich Gniazd, po śląski obszar warowny z lat 30. XX wieku – zespół schronów bojowych, tradorów artyleryjskich, fortyfikacji polowych itd.

W ramach realizacji strategii rozwoju kultury samorząd województwa śląskiego wspiera również indywidualnych twórców oraz środowiska kultury. Celowi temu służą konkursy ofert, stypendia i nagrody.

Nagrodą dla ludzi sceny jest Nagroda Teatralna „Złote Maski” w województwie śląskim przyznawana z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru.

Nagrodą przyznawaną osobom, które upowszechniając kulturę i naukę, nawiązują w swej działalności do idei realizowanych przez jej patrona oraz wnoszą trwałe, humanistyczne wartości do kultury narodowej, jest Nagroda im. Karola Miarki wręczana uroczyście w październiku – w okolicach dnia urodzin Karola Miarki.

Formą uznania dla ludzi kultury są również inne przyznawane corocznie nagrody Marszałka Województwa Śląskiego: za całokształt twórczości artystycznej, za upowszechnianie i ochronę dóbr kultury, dla młodych twórców oraz za osiągnięcia w dziedzinie konserwacji zabytków.

Nagrody Marszałka Województwa Śląskiego za Wydarzenie Muzealne Roku – przyznawane w kategoriach: wystawy, publikacje książkowe, dokonania z zakresu inicjatyw edukacyjnych oraz popularyzacji dziedzictwa kulturowego (w tym wydawnictwa multimedialne), a także dokonania z zakresu konserwacji – są wyrazem uznania dla całorocznej pracy i działalności muzealników w regionie.

Od 2002 r. Marszałek Województwa Śląskiego przyznaje stypendia w dziedzinie kultury osobom zajmującym się twórczością artystyczną, upowszechnianiem i ochroną dóbr kultury na rzecz województwa śląskiego.

W ramach mecenatu i wsparcia środowisk twórczych Zarząd Województwa Śląskiego ogłasza rokrocznie konkurs projektów w dziedzinie kultury oraz ochrony i upowszechniania dziedzictwa kulturowego. Najciekawsze projekty, po zaopiniowaniu przez komisję konkursową, otrzymują dofinansowywanie z budżetu Województwa Śląskiego.

W ramach działań Województwa Śląskiego mających na celu ochronę zabytków naszego regionu właściciele lub posiadacze zabytków wpisanych do rejestru zabytków od 2009 roku mogą wnioskować o udzielenie dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków. 

(aktualizacja: marzec 2018)