W przekazaniu wniosku uczestniczyli: marszałek województwa Wojciech Saługa, dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego Bartłomiej Szewczyk, pełniąca obowiązki prezydenta Zabrza Ewa Weber oraz senator RP Halina Bieda.

- Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, tworzone przez Kopalnię Królowa Luiza, Główną Kluczową Sztolnię Dziedziczną i Kopalnię Guido, jest jedną z najważniejszych wizytówek poprzemysłowej historii naszego regionu, miejscem, które zabiera nas w przeszłość i przypomina o czasach, gdy wykuwała się potęga gospodarcza Górnego Śląska, której wspólnym mianownikiem był właśnie przemysł i węgiel. Ale ta przeszłość może być pięknym wstępem do przyszłości, kreślonej przez umieszczenia zabrzańskiego muzeum na liście UNESCO. Bo bez wątpienia ono na to zasługuje. Co roku odwiedzane jest przez tysiące turystów, stało się też popularnym miejscem spotkań mieszkańców województwa. Jest po prostu modne, zaś moda na historię ma w sobie także ogromny ładunek edukacyjny. To w pewnym sensie nauka przez rozrywkę, a zwiedzanie podziemnych chodników i korytarzy, możliwość przekonania się, jak wyglądał kiedyś fedrunek to najczystszej postaci zdobywanie wiedzy przez praktykę. Wpis Muzeum Górnictwa Węglowego na listę UNESCO, a jako województwo będziemy mocno ten proces wspierać, podniesie atrakcyjność Zabrza, które warto odwiedzić i poznać jego turystyczny potencjał. Miasto zaś tylko na tym skorzysta. Wpłynie to też korzystnie na jego rozwój – komentuje marszałek Wojciech Saługa.

Pod względem proceduralnym, przedmiotowy wniosek formalnie do Sekretariatu Komitetu Światowego Dziedzictwa składa rząd Rzeczpospolitej Polskiej w osobie Ministra właściwego.

Po roku od złożenia wniosku na Listę Informacyjną, Muzeum Górnictwa Węglowego, które jest współprowadzone przez Województwo Śląskie, może składać dokument – o ocenę wstępną – Preliminary Assessment.

- Wpis MGW na listę UNESCO byłby także ogromnym sukcesem miasta, który uruchomiłby cały mechanizm pozytywnych zdarzeń. Na pewno ten fakt przyciągnąłby do Zabrza jeszcze więcej turystów z kraju i spoza granic Polski chcących zwiedzić te wszystkie wyjątkowe obiekty wchodzące w skład muzeum. A turystyka, także ta przemysłowa, która ma przecież bardzo bogatą ofertę w naszym regionie, to impuls do rozwoju gospodarczego. Zwłaszcza, że mamy wiele poprzemysłowych pereł, którymi inni nie mogą się pochwalić – dodaje pełniąca obowiązki prezydent Zabrza, Ewa Weber.

W skład zespołu zabytkowego wskazywanego do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa wchodzą powiązane historycznie kompleksy ilustrujące etapy rozwoju górnictwa węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Pierwszy z nich to Kopalnia Królowa Luiza, znakomicie zachowana kopalnia węgla kamiennego, jedna z dwóch najstarszych na terenie Śląska. W skład kompleksu wchodzi też pokazowo-edukacyjny zespół kopalniany z drugiej połowy XX wieku. Kolejny obiekt to Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna, najdłuższy zachowany w Europie górniczy kanał transportowo-odwadniający, drążony od końca XVIII wieku, trzeci to popularna Kopalnia Guido – przykład założonego w połowie XIX w. prywatnego zakładu wydobywczego, który już w XX wieku stał się kopalnią szkoleniową i doświadczalną. I zarazem najrozleglejszą, z najlepiej zachowanym wyposażeniem trasa turystyczna europejskiego górnictwa węglowego. Co więcej, są to jedyne w skali kraju i wyjątkowe w Europie tak kompletnie zachowane, wyposażone, rozległe i udostępniane zabytkowe zespoły wyrobisk węgla kamiennego dopełnione zachowanym parkiem maszynowym w stanie użytkowym.

MGW to w praktyce najbardziej rozległe i kompletne w skali europejskiej, zachowane i konserwowane, publicznie dostępne podziemne wyrobiska dużej kopalni węgla kamiennego. Rozległe chodniki i szyby górnicze na jego terenie wraz z bezpośrednio połączoną powierzchniową infrastrukturą techniczną stanowią świadectwo ponad dwóch wieków rozwoju technologicznego i edukacji w zakresie wydobycia węgla kamiennego, obejmując najważniejszy okres rozbudowy ciężkiego przemysłu kontynentalnej Europy. Najważniejsza część parku maszyn jest zachowana pod ziemią, ale także na powierzchni, w dużej mierze w stanie czynnym – demonstracyjnym.

Warto przypomnieć, że węgiel był uniwersalnym paliwem rewolucji przemysłowej, a techniczne dziedzictwo technologii jego wydobywania, transportu i przetwarzania jest zachowane in situ w skali niespotykanej w innych miejscach związanych z dziedzictwem górniczym. Zespół dokumentuje rozwój, który obejmuje okres od końca XVIII wieku do schyłku XX wieku – czas, w którym Europa prawdopodobnie wniosła swój największy globalny wkład w postęp mechanizacji wydobycia i transportu węgla, a przede wszystkim w bezpieczeństwo i dobrostan górników. W ramach tego ostatniego tematu, oprócz autentycznych obszarów ilustrujących postęp w technikach konstrukcyjnych i roboczych oraz w wentylacji i oświetleniu, miejsce to obejmuje również historyczne podziemne obiekty do nauczania i testowania sprzętu (nadal działającego w stanie demonstracyjnym), wraz z rozwojem systemów zabezpieczania kopalń i górników, ochrony na wypadek wybuchu pożaru w kopalni oraz pojawienia się niebezpiecznych gazów, a także szkoleń ratowniczych. Uzupełniające historyczne instalacje i budowle powierzchniowe dopełniają system produkcji i przetwarzania węgla kamiennego, ponownie włączając w ekspozycję znaczący sprzęt roboczy in situ.
Miejsce to jest symbolem podziemnego europejskiego górnictwa węgla kamiennego, które wniosło tak wielki wkład w jego światowe wydobycie. Jest również symbolem Śląska, który konkurował skalą, jakością i bezpieczeństwem wydobycia węgla ze światowymi potęgami gospodarczymi, tradycyjnie przewodzącymi w tej dziedzinie. Polska dodatkowo angażuje niezmiennie żywą wiedzę kulturową i potencjał w tej dziedzinie, aby chronić swoje wybitne dziedzictwo górnictwa podziemnego jako znaczący wkład w Listę Światowego Dziedzictwa. Autentyczna treść, stopień zachowania, a ponadto konserwacja i publiczny dostęp, jakie zapewnia historyczny kompleks wydobycia węgla kamiennego w Zabrzu (XVIII–XX wiek) nie występują nigdzie indziej w takiej postaci i prawdopodobnie, ze względu na ograniczenia techniczno-ekonomiczne, nigdy nie zaistnieją w innych miejscach.

Górnicze Zabrze nie tylko opowiada nie tylko własną historię, ale jest świadkiem wieku pary i elektryczności, światowego kryzysu lat 30. XX wieku, II wojny światowej i powojennych dziesięcioleci w roli ulubieńca Polski Ludowej, w systemie strategicznego górnictwa bloku wschodniego. Jednak przede wszystkim opowiada nam o węglu, dziś wyklętym, ale nieodzownym paliwie rewolucji przemysłowej.

MGW w Zabrzu jest niezwykle popularnym miejscem spędzania wolnego czasu przez mieszkańców, a także jedną z ważnych lokalizacji corocznego święta zabytków techniki – Industriady.

- Muzeum Górnictwa Węglowego jest unikatem w skali Europy i świata, bodaj jedynym miejscem, gdzie zwiedzający mogą rzeczywiście poczuć smak prawdziwego fedrunku, dotknąć fundamentu narodzin potęgi przemysłowego Śląska. Jestem wręcz przekonana, że z racji swej wyjątkowości zabrzańskie muzeum będzie dużą wartością dodaną na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Da to również impuls rozwojowy dla Zabrza, które dzięki turystyce poprzemysłowej zyska nową jakość promocyjną. To miasto naprawdę na to zasługuje. Jego postindustrialna przeszłość może być podwaliną przyszłości - podsumowuje senator RP Halina Bieda

PROCEDURA W ETAPACH:

1. Wstępna kwalifikacja – Lista informacyjna (Tentative List): Na tym etapie każde państwo zgłasza dobra, które potencjalnie mogą zostać wpisane na listę. W Polsce takie zgłoszenia kieruje się do Departamentu Ochrony Zabytków MKiDN, który prowadzi listę informacyjną.
2. Zgłoszenie kandydatury: Wnioskodawca (np. samorząd, instytucja) przedstawia propozycję wraz z uzasadnieniem. Kandydatura oceniana jest przez Komitet ds. światowego dziedzictwa kulturowego w Polsce. Następne etapy są już etapami międzynarodowymi.
3.  Ocena wstępna (Preliminary Assessment): najpierw składany jest wniosek o wstępną ocenę, która trafia do Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO i jego organów doradczych (ICOMOS – obiekty kultury, IUCN – przyroda).
4. Wniosek nominacyjny: Jeśli opinia jest pozytywna, opracowuje się wniosek nominacyjny, zawierający m.in. szczegółowy plan zarządzania dobrem. Dokument ten określa np. sposób ochrony obiektu i rolę podmiotów prowadzących.
5. Wizytacja ekspertów UNESCO: Rok przed decyzją, eksperci UNESCO odwiedzają dobro, które ma być wpisane na listę, oceniają jego stan, zgodność z kryteriami wpisu.
6. Decyzja Komitetu Światowego Dziedzictwa: Komitet ma trzy opcje: wpisać obiekt, odroczyć sprawę, bądź odrzucić wniosek.