Najważniejsze kwestie takie jak: miejsce realizacji, jego skala, rodzaj zastosowanej technologii oraz działania minimalizujące negatywne oddziaływania na środowisko, zdrowie i komfort życia mieszkańców, w fazie realizacji i eksploatacji określił Prezydenta Zabrza w decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych.

Należy pokreślić, że decyzja środowiskowa, w przypadku tej instalacji została wydana po przeprowadzeniu procedury oceny oddziaływania na środowisko, w której obligatoryjnie zapewniony musiał być udział mieszkańców. Pozostałe decyzje z zakresu ochrony środowiska, w tym rozstrzygnięcia wydawane przez Marszałka Województwa Śląskiego, są konsekwencją ww. decyzji środowiskowej. Dotychczas nie wprowadzono regulacji prawnych w zakresie określenia dopuszczalnych poziomów uciążliwości zapachowej. Na tym etapie należałoby te kwestie przeanalizować i ewentualnie rozważyć nałożenie na inwestora konieczności zastosowania działań ograniczających wspomniane wyżej, oddziaływanie uciążliwe dla mieszkańców. Ale na tym właśnie polega w praktyce procedura oceny oddziaływania na środowisko. W toku tej procedury organ, w tym przypadku Prezydent Miasta Zabrze był także zobowiązany do rozważenia różnych wariantów dotyczących lokalizacji instalacji, zastosowanej technologii, dopuszczalnej mocy przerobowej itp.

Ze względu na możliwość występowania oddziaływania odorowego charakterystycznego dla tego typu instalacji, ich lokalizacja nie powinna sąsiadować z budynkami mieszkalnymi. Kompetencje w zakresie przeprowadzenia kontroli przedsięwzięcia po kątem dotrzymania warunków określonych w decyzji środowiskowej przypisane są Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska zgodnie z art. 136a ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2021 r. poz. 247 z późn. zm.). Organ ten jest uprawniony do wymierzania administracyjnych kar pieniężnych za naruszenie warunków, wymogów oraz obowiązków ustalonych w decyzjach o środowiskowych uwarunkowaniach.

W tej sprawie pytania zadała redakcja GlosZabrza24.pl / Głos Zabrza i Rudy Śl.

- Czy, kiedy i w jaki sposób Urząd Marszałkowski zareagował w ostatnim czasie na pisma prezydent Zabrza w tej sprawie?

- W związku z otrzymanymi pismami z 16 sierpnia 2021 r. oraz 16 września 2021 r. przesłanymi przez Prezydenta Miasta Zabrze, w sprawie uciążliwości zapachowych pochodzących z terenu Zakładu Segregacji i Kompostowni w Zabrzu przy ul. Cmentarnej 19F eksploatowanego przez MPGK Sp. z o.o. z siedzibą w Zabrzu przy ul. Lecha 10 Marszałek Województwa Śląskiego wystąpił do Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska na podstawie art. 65 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 r. poz. 735, z późn. zm.) o podjęcie działań celem wyjaśnienia przedmiotowej sprawy zgodnie z kompetencjami określonymi w art. 2 ustawy z 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2021 r. poz. 1070, z późn. zm.), ponieważ Marszałek Województwa Śląskiego nie ma możliwości podjęcia odpowiednich działań kontrolnych polegających na przeprowadzeniu pomiarów emisji odorów z instalacji celem zidentyfikowania źródeł ich uciążliwości dla mieszkańców. Ponadto w związku z wniesionymi pismami Marszałek Województwa Śląskiego wszczął również postępowanie w celu wyjaśnienia przedmiotowej sprawy. W związku z powyższym skierowano do MPGK Sp. z o.o. w Zabrzu pismo, w sprawie przekazania informacji dotyczących występowania zakłóceń w eksploatacji bądź awarii instalacji eksploatowanych na terenie Zakładu Segregacji i Kompostowni w Zabrzu przy ul. Cmentarnej 19F, które mogłyby mieć wpływ na zwiększoną emisję odorów oraz przekazania informacji o podjętych przez prowadzącego instalację działaniach mających na celu ograniczenie uciążliwości zapachowych oraz przywróceniu prawidłowego funkcjonowania eksploatowanych instalacji.

- Czy jako instytucja wydająca pozwolenie na użytkowanie tego zakładu przeprowadziliście Państwo jego kontrolę w ostatnim czasie? Ewentualnie kiedy była ostatnia i jakie wnioski i zlecenia z niej płynęły?

- Marszałek Województwa Śląskiego nie wydaje pozwoleń na użytkowanie. Decyzje w tym zakresie wydają właściwe miejscowo organy nadzoru budowlanego. Dodatkowo podkreślam ponownie, iż Prezydent Zabrza wydając decyzję określającą środowiskowe uwarunkowania dla budowy Zakładu Segregacji i Kompostowni w Zabrzu przy ul. Cmentarnej 19F wydał zgodę na jego lokalizacje, określił skalę prowadzonej w nim działalności, rodzaj zastosowanej technologii oraz istotne warunki korzystania ze środowiska w fazie realizacji i eksploatacji omawianego przedsięwzięcia. Marszałek Województwa Śląskiego w pozwoleniu zintegrowanym zgodnie z wymogami ustawy Prawo ochrony środowiska oraz mając na uwadze art. 86 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2021 r. poz. 247 z późn. zm.) określił parametry pracy tej instalacji takie jak: rodzaje odpadów dopuszczone do wytwarzania oraz przetwarzania, warunki wprowadzania gazów i pyłów do powietrza, warunki poboru wody i odprowadzania ścieków, które wynikają bezpośrednio z zapisów decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydanej przez Prezydenta Zabrza.

W trakcie prowadzonego przez Prezydenta Zabrza postępowania o wydanie ww. decyzji środowiskowej Marszałek Województwa Śląskiego, w myśl art. 64 ust. 1 pkt. 3 ww. ustawy, udzielił Prezydentowi Miasta Zabrze opinii, w której to poinformował o potrzebie przeprowadzenia (w przypadku omawianej inwestycji) oceny skumulowanego oddziaływania na środowisko. Uznano, iż taka ocena została dokonana. Dodatkowo w piśmie nr: OS-PZ.KW-01112/17 z 31 października 2017 r. tut. Poinformowano przy tym, że w związku z prowadzonym przez Prezydenta Miasta Zabrze postępowaniem w przedmiocie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia pn. „Modernizacja instalacji do biologicznego przetwarzania odpadów na terenie Zakładu Segregacji i Kompostowni Odpadów w Zabrzu przy ul. cmentarnej 19F” należy przeanalizować na etapie wydania ww. decyzji uciążliwości zapachowych związanych z prowadzoną działalnością zakładów na tym terenie oraz transportem odpadów realizowanym pojazdami ciężarowymi.

Ww. opinie, w świetle obowiązujących przepisów prawa nie są jednak wiążące dla organu wydającego decyzję środowiskową. Ocena czy zasadne jest przeprowadzeni kontroli zgodności sposobu realizacji i eksploatacji przedmiotowej instalacji z warunkami decyzji środowiskowej należy do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Katowicach. Natomiast kontrole Zakładu Segregacji i Kompostowni w Zabrzu przeprowadzone w V-VI 2017 i VI 2018 przez Urząd Marszałkowski w Katowicach nie potwierdziły nieprawidłowości związanych z występowaniem uciążliwości odorowych. Stwierdzono jedynie uciążliwości zapachowe, które pojawiały się w trakcie przejazdu pojazdów ciężarowych, poruszających się zarówno w kierunku kontrolowanego zakładu i składowiska jak i z niego powracających.

- Czy po zakończeniu inwestycji hermetyzacji zakładu, przedstawiciele Państwa urzędu sprawdzali w miesiącach letnich br. poziom intensywności odorowych w Zabrzu i mają swoje własne spostrzeżenia na temat źródła tych uciążliwości?

- Marszałek Województwa Śląskiego nie ma możliwości podjęcia odpowiednich działań kontrolnych polegających na przeprowadzeniu pomiarów emisji odorów z instalacji celem zidentyfikowania źródeł ich uciążliwości dla mieszkańców. Tego typu kompetencje wynikające z art. 2 ustawy z 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2021 r. poz. 1070, z późn. zm.) posiada Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. Ponadto należy mieć na uwadze, iż obecnie przepisy prawa nie regulują kwestii dopuszczalnego poziomu uciążliwości odorowych.

- Czy jest rozważany przez Marszałka ewentualny plan cofnięcia koncesji lub ograniczenia pracy zakładu?

- Zgodnie z art. 195 oraz art.196 ustawy Prawo ochrony środowiska pozwolenie może zostać cofnięte lub ograniczone, między innymi jeżeli:

• eksploatacja instalacji jest prowadzona z naruszeniem warunków pozwolenia, innych przepisów ustawy lub ustawy o odpadach;
• przemawiają za tym względy ochrony środowiska lub korzystanie z pozwolenia stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi;
• przepisy dotyczące ochrony środowiska zmieniły się w stopniu uniemożliwiającym emisję lub korzystanie ze środowiska na warunkach określonych w pozwoleniu.

Analiza wyników kontroli przeprowadzonych zarówno Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska jak i własnych nie dają w chwili obecnej podstaw do potwierdzenia wystąpienia, którejkolwiek z ww. przesłanek i wszczęcia postępowania dot. cofnięcia bądź ograniczenia uprawnień wynikających z decyzji udzielonych przez Marszałka Województwa Śląskiego. Marszałek Województwa Śląski jak dotąd nie posiada także dowodów wskazujących, że uciążliwości odorowe przedmiotowej instalacji stwarzają zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi. Przesłanką jednoznacznie wskazującą na zagrożenie życia lub zdrowia ludzi byłoby wydanie na podstawie art. 364 ustawy Prawo ochrony środowiska przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska decyzji o wstrzymaniu przedmiotowej działalności.

Sławomir Gruszka
Rzecznik prasowy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego