Podpisanie porozumienia ramowego Deklaracja Rowerowa oraz przyjęcie stanowiska w sprawie nielegalnych składowisk niebezpiecznych odpadów były głównymi punktami zakończonego Konwentu Marszałków Województw RP, który odbywał się w Sulejowie pod Łodzią.

- Konwent, jak zawsze jest płaszczyzną do wymiany doświadczeń i poszukiwaniem rozwiązań problemów, z jakimi muszą obecnie zmagać się samorządy. Kluczem jest współpraca. Wszystko po to, aby mieszkańcom po prostu żyło się lepiej, by czuli się w swoich miastach i miasteczkach komfortowo i bezpiecznie  – akcentuje marszałek Województwa Śląskiego, Wojciech Saługa.

Konwent odbywał się 3 i 4 września w Sulejowie niedaleko Łodzi. Drugiego dnia samorządowcy podpisali Deklarację Rowerową.

W preambule deklaracji zaznaczono potrzebę rozwoju spójnej sieci regionalnych, krajowych i europejskich tras rowerowych w celu zapewnienia efektywnego systemu mobilności rowerowej oraz konieczność koordynacji, a także uproszczenia i usprawnienia procesu wdrażania planowanych, przygotowywanych i realizowanych inwestycji związanych z ich lokalizacją.

Planowany jest dalszy rozwój tras poprzez inwestycje samorządów różnego szczebla oraz innych podmiotów rozwijających infrastrukturę rowerową. Zmiany przebiegu tras krajowych względem europejskich są odpowiedzią na zmieniające się uwarunkowania geopolityczne a także przestrzenne, środowiskowe i społeczne.

Strony poprzez deklarację zobowiązują się do wzajemnego konsultowania opracowań planistycznych i projektowych dotyczących rozwoju sieci tras.

Podczas dwudniowego konwentu przyjęto kilka wspólnych stanowisk. Uzgodniono m.in. wspólne działania dotyczące podjęcia inicjatywy ustawodawczej mającej na celu finansowanie przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zakupu i utrzymania systemów  ewidencyjno–opłatowo–księgowych służących do weryfikacji opłat środowiskowych, a co za tym idzie zarządzania środkami finansowymi pochodzącymi z tych opłat.

- Obecnie ministerstwo planuje przekazać Urzędom Marszałkowskim 0,75 proc. z wpływów z ROP. Kwota ta jest stanowczo za mała, co pokazują analizy wydatków na pokrycie kosztów zatrudnienia oraz zakupu modułów SOZAT. Dlatego zasadnym jest aby Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki       Wodnej w całości finansował zakup lub zakupił oprogramowania dla wszystkich Urzędów Marszałkowskich, gdyż zgromadzone środki z tytułu opłat w znacznej mierze stanowią dochód NFOŚiGW, a koszty zakupu programu do obsługi w/w opłat nie powinny obciążać poszczególnych samorządów. W związku z powyższym, w celu zapewnienia finansowania należy wprowadzić w priorytetach określających finansowanie zadań ustalanych przez NFOŚiGW zapisu umożliwiającego finansowanie tego zadania – napisano w stanowisku.

Publiczny transport zbiorowy

Przyjęto także stanowisko w sprawie nowelizacji ustawy o publicznym transporcie zbiorowym i ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Zgodnie z zaproponowanymi rozwiązaniami, które zostały przedstawione w projekcie. ustawy, marszałkowie  zostaną ustanowieni  integratorami rynku transportowego na obszarze województwa. Dotychczasowe rozwiązanie, w którym każda jednostka samorządu terytorialnego planowała i organizowała transport na terenie swojej właściwości powodowało, że nie był on spójny i skoordynowany, tak aby przewozy organizowane przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego uzupełniały się i dawały możliwość dogodnych przesiadek z uwzględnieniem różnych rodzajów transportu. Integratorzy przewozów o charakterze użyteczności publicznej będą zobowiązani do opracowania kompleksowego planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego województwa, który będzie sporządzany na podstawie propozycji od pozostałych jednostek samorządu. Istotnym rozwiązaniem zaproponowanym w projekcie ustawy jest również opracowanie i wdrożenie regionalnego portalu rozkładów jazdy stanowiącego system informacji pasażerskiej.

- Wprowadzenie obowiązku publikacji przez operatorów publicznego transportu zbiorowego rozkładów jazdy w formacie cyfrowej wymiany informacji GTFS lub NeTex będzie miało pozytywny wpływ na zwiększenie dostępności danych dotyczących rozkładów jazdy i będzie znacznym ułatwieniem do rozpoczęcia w przyszłości prac nad ogólnopolską bazą godzin odjazdów i przyjazdów oraz przystanków wraz z wyszukiwarką połączeń w całym kraju. Jest to rozwiązanie społecznie oczekiwane, które docelowo umożliwi pasażerom sprawdzenie rozkładów jazdy i zaplanowanie podróży niezależnie od miejsca, w którym się znajdują. Jednakże by baza danych dostępna była w całym kraju muszą zostać połączone ze sobą systemy informacji które już funkcjonują lub są w trakcie przygotowywania lub wdrażania. Kluczową kwestią jest zatem bezwzględny ustawowy wymóg dostarczania przez każdego przewoźnika i operatora danych w jednolitym cyfrowym formacie – czytamy w przyjętym stanowisku.

Zadania zlecone a źródła finansowania

Dyskutowano także na temat zadań zleconych z zakresu administracji rządowej bez zapewnienia samorządowi województwa adekwatnych źródeł finansowania.

- W opinii Konwentu każdorazowo decyzja o potrzebie, zakresie przekazywanych zadań i źródłach ich finansowania, musi być poprzedzona rzetelną oceną skutków regulacji zawierającą alternatywne scenariusze oraz konsultacjami ze środowiskiem samorządowym co do wyboru optymalnego rozwiązania. Samorządy niejednokrotnie są zmuszone do dochodzenia należnego świadczenia w postępowaniach sądowych, które wielokrotnie przynosiły korzystne dla nich rozstrzygnięcia, co dodatkowo potwierdza zasadność niniejszego stanowiska, niemniej nie stanowi rozwiązania problemu. Postępowania sądowe wiążą się z czasochłonnością proceduralną, a otrzymywane w ten sposób środki finansowe wpływają do budżetów województw z kilkuletnim opóźnieniem w stosunku do czasu poniesienia rzeczywistych kosztów – napisano w stanowisku.

Problem z nielegalnymi składowiskami

Podobnie jak w ubiegłym roku marszałkowie województw rozmawiali o problemie nielegalnych składowisk niebezpiecznych odpadów. Zaznaczono, że mimo apeli, niewiele w tej materii się zmieniło.

- Podkreślenia wymaga, iż apele w niniejszej sprawie były już niejednokrotnie wystosowywane, za pośrednictwem Konwentu Marszałków oraz niektórych jednostek samorządu terytorialnego, jednak nie doprowadziły do zmian w dotychczasowej polityce, która w żaden sposób nie poprawia obecnej sytuacji w ww. zakresie. Marszałek województwa, jako organ ochrony środowiska, prowadzi postępowania administracyjne mające na celu cofnięcie, stwierdzenie wygaśnięcia, bądź uchylenie decyzji w zakresie gospodarowania odpadami. Cofnięcie zezwolenia na zbieranie lub przetwarzanie odpadów jest skutkiem naruszeń przepisów ustawy o odpadach, dotyczących zarówno samej działalności, ochrony przeciwpożarowej, jak i warunków zbierania, transportu czy składowania lub magazynowania odpadów. Nadzwyczajne przypadki związane z nielegalnie zdeponowanymi odpadami niebezpiecznymi, zagrażającymi środowisku, bezpieczeństwu mieszkańców, czy infrastrukturze krytycznej wymagają wypracowania specjalnych rozwiązań celem skutecznego usunięcia tych odpadów. Obecne ramy prawne utrudniają i wydłużają ten proces, jak również uniemożliwiają podjęcie działań prewencyjnych. Konieczne jest pilne podjęcie konkretnych działań legislacyjnych i systemowych, aby sprostać temu rosnącemu wyzwaniu i zapewnić bezpieczeństwo naszym społecznościom oraz środowisku, przede wszystkim w zakresie zabezpieczenia i sprawnego przekazywania odpowiednich środków finansowych właściwym organom – podsumowano w stanowisku marszałków.

Obok marszałka Województwa Śląskiego Wojciecha Saługi, zaproszenia na konwent otrzymali m.in. Jacek Karnowski sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej; Magdalena Amrozik dyrektor Departamentu Polityki Zdrowotnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego; dr hab. n. med. Renata Stawerska Klinika Chorób Metabolicznych, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki; Cezary Tomczyk, sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej; Dorota Ryl wojewoda łódzki; Anita Sowińska, podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska; Jarosław Sarna, pełnomocnik Ministra Cyfryzacji ds. relacji z jednostkami samorządu terytorialnego; Mariusz Madejczyk, zastępca dyrektora NASK-PIB ds. Nowych Technologii dla Polityk Publicznych; Magdalena Sawicka, dyrektor Oddziału NASK-PIB w Białymstoku.