Placówka powstała 23 listopada 1928 roku przy Katowickim Instytucie Pedagogicznym. Za datę jej narodzin uznano dzień dokonania pierwszego wpisu do księgi inwentarzowej księgozbioru. Początkowo biblioteka liczyła 400 książek zakupionych ze składek nauczycieli uczestniczących w kursach pedagogicznych organizowanych przez Instytut. Głównym zadaniem biblioteki jest kształcenie nauczycieli i studentów. Obecnie księgozbiór placówki wraz z 20 filiami liczy 851 tys. woluminów. Obejmuje on m.in. czasopisma i książki z zakresu pedagogiki, psychologii, nauk społecznych, metodyki nauczania, a także lektury szkolne. W 2002 roku w Bibliotece zarejestrowanych było 35 tys. czytelników, którzy wypożyczyli 342 tys. książek. Czytelnie zarejestrowały 258 tys. odwiedzin. Biblioteka unowocześnia formy dostępu czytelników do zgromadzonych informacji. Od 2001 roku tworzona jest komputerowa baza danych o książkach. Spośród 20 filii, 14 zostało już skomputeryzowanych. Uczestniczący w uroczystościach wicemarszałek województwa Sergiusz Karpiński wręczył dyrektorowi Biblioteki - Marii Grabowskiej list gratulacyjny oraz nagrodę „Marszałka Województwa Śląskiego” przyznawaną nauczycielom i dyrektorom regionalnych placówek za wybitne osiągnięcia dydaktyczno - wychowawcze. Z okazji swojej rocznicy Biblioteka Wojewódzka wydała książkę „75 lat Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Józefa Lompy w Katowicach” pod redakcją Elżbiety Herich. Przedstawia ona historię biblioteki, jej księgozbiór oraz działania na rzecz krzewienia edukacji.