Województwo Śląskie będzie wspierać finansowo ze środków regionalnych gminy województwa śląskiego, które chcą uczestniczyć w finansowanym z budżetu państwa programie StopSmog. Na działania poprawiające jakość powietrza rząd przeznaczy 55 mln euro. Do tego władze województwa przekażą na ten cel 15 mln euro. Środki trafią do 7 gmin poniżej 100 tys. mieszkańców objętych listą Stop SMOG (Żory, Żywiec, Pszczyna, Myszków, Knurów, Wodzisław Śląski, Godów). Wsparcie zostanie przeznaczone na termomodernizację i wymianę źródeł ciepła.

W uroczystości w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii, oprócz reprezentantów Zarządu Województwa Śląskiego, wzięli także udział Marcin Ociepa, Wiceminister Przedsiębiorczości i Technologii, Małgorzata Zielińska, Wiceminister Inwestycji i Rozwoju, Piotr Woźny, Pełnomocnik Premiera ds. Programu „Czyste Powietrze” oraz Norbert Rzepisko, burmistrz miasta i gminy Skawina.

Cele programu StopSmog to ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza z domów jednorodzinnych dzięki wymianie przestarzałych kotłów i pieców oraz jednoczesna poprawa ich efektywności energetycznej poprzez termomodernizację. Program nakierowany jest na wsparcie osób dotkniętych ubóstwem energetycznym, czyli tych, które nie są w stanie same sfinansować wydatków na te cele. Wsparciem objęte są szczególnie gospodarstwa domowe z mniejszych miast - do 100 000 mieszkańców - o najgorszym powietrzu.

„Program StopSmog ma za zadanie wspierać mieszkańców ośrodków o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu w Polsce. To pierwszy krok w walce o czyste powietrze. Bardzo się cieszę, że podpisane dziś porozumienia ułatwią realizację programu przez miasta na Śląsku oraz w gminie Skawina, która jest pionierem w walce z zanieczyszczeniami powietrza w naszym kraju. Na podstawie doświadczeń tej współpracy chcemy stworzyć system, który umożliwi podobne przedsięwzięcia na różnych szczeblach (centralnym, regionalnym, lokalnym). Chodzi nam o to, by dotrzeć z pomocą do wszystkich rodzin, które potrzebują wsparcia” – mówi wiceszef MPiT Marcin Ociepa. I dodaje: „Dzięki obu porozumieniom stawiamy kolejny krok w naszej konsekwentnej walce o czyste powietrze, poprzez redukcję tzw. niskiej emisji, która w większości odpowiada za smog w Polsce”.

Pełnomocnik premiera ds. realizacji programu Czyste Powietrze, Piotr woźny wskazuje: „Oba porozumienia mają charakter precedensowy. Porozumienie z województwem śląskim będzie dla nas wzorcem przy współpracy na rzecz walki ze smogiem w kolejnych regionach. Doświadczenie to weźmiemy także pod uwagę przy realizowaniu programu Czyste Powietrze z wykorzystaniem pieniędzy z następnej perspektywy finansowej UE”. Jak zaznacza: „Nasza filozofia zakłada, że dotacje będą wypłacane bezpośrednio do gmin, które będą identyfikować gospodarstwa domowe dotknięte ubóstwem energetycznym. Następnym ich zadaniem będzie realizacja inwestycji termomodernizacyjnych na rzecz tych gospodarstw. W ten sposób powierzamy gminom odpowiedzialność, wraz z odpowiednimi środkami”.

„Problem niskiej emisji dotyczy całych obszarów naszych regionów, miast i gmin. Ponosimy wysokie koszty społeczne i ekonomiczne związane z pogarszaniem się jakości życia, zdrowia i szkodliwością dla środowiska. Szansą powodzenia jest ścisłe powiązanie realizacji uchwał antysmogowych, programów finansowania poprawy jakości powietrza realizowanych na szczeblu gmin, województw i centralnym. Ważne jest to, że dzięki rządowemu programowi StopSmog, w szczególności do gmin województwa śląskiego, znajdujących się na listach najbardziej zanieczyszczonych miast UE, trafią znaczne środki z budżetu państwa. Poprzez przygotowywany przez MPiT i urząd marszałkowski montaż ze środkami finansowymi, które są w dyspozycji marszałka, przyczynią one się do znacznej poprawy jakości powietrza” – mówi Marszałek Województwa Śląskiego Jakub Chełstowski.

Porozumienie jest odpowiedzią na problem, który wielokrotnie sygnalizowały Najwyższa Izba Kontroli czy Bank Światowy. Instytucje te w swoich raportach wskazywały, że walkę ze smogiem w Polsce utrudnia m.in. brak koordynacji działań administracji publicznej i rozproszenie środków wydawanych na ten cel.

Dzięki porozumieniu gminy z woj. śląskiego będą mogły w olbrzymiej części ze środków zewnętrznych - znajdujących w Funduszu Termomodernizacji i Remontów (FTiR) oraz w Regionalnym Programie Operacyjnym dla Śląska na lata 2014-2020 - finansować poprawę efektywności energetycznej domów jednorodzinnych i wymianę przestarzałych urządzeń grzewczych osób dotkniętych ubóstwem energetycznym.

Program StopSmog

Program StopSmog ogłosił premier Mateusz Morawiecki 22 lutego 2018 r. Omawiano wówczas wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE stwierdzający naruszenie przez Polskę unijnych regulacji prawnych dotyczących jakości powietrza. Program ten formalnie wdrożyła nowela o wspieraniu termomodernizacji i remontów.

Ma on na celu dotarcie z pomocą finansową w wymianie kotłów i termomodernizacji do najmniej zamożnych gospodarstw domowych, które znajdują się w polskich miastach o najgorszym powietrzu. Miasta z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem w Europie wymienia WHO na liście opublikowanej w 2016 i 2018 r. W 2016 r. na liście były to 33 polskie miasta, a w 2018 r. - 36.

Program będzie realizowany do 2024 r. przy wykorzystaniu pieniędzy z Funduszu Termomodernizacji i Remontów, prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Łączny budżet programu to ponad 1,2 miliarda zł. Większość tej kwoty będzie pochodzić z opłaty recyklingowej, ponoszonej przez sieci handlowe za wydawanie siatek foliowych. Beneficjenci programu mogą liczyć nawet na sfinansowanie w ich domach wymiany kotłów i pieców oraz termomodernizacji w 100 proc., ze środków budżetu państwa, gminy czy województwa.