„Dzięki Funduszowi Sprawiedliwej Transformacji region zyskuje: nowe inwestycje, miejsca pracy, rozwój nauki i technologii, a przede wszystkim – szansę na zbudowanie nowej tożsamości gospodarczej opartej na zielonej energii i innowacjach” – podkreśla Wojciech Saługa, marszałek Województwa Śląskiego.

Z całej kwoty FST tj. ponad 9 mld złotych, prawie 90% jest już obrocie. W ramach dostępnych w województwie środków na transformację, przeprowadzono ponad 50 naborów projektów czego konsekwencją jest pawie 6 miliardów złotych zaangażowanych w konkretne projekty wybrane do dofinansowania.

To nie są tylko liczby – to realne zmiany w miastach, gminach, firmach i uczelniach regionu.

Środki dla regionu zostały już w pełni wykorzystane w takich obszarach jak:

• Rewitalizacja terenów pod inwestycje przedsiębiorstw (101,7%)
• Systemowe zarządzanie terenami poprzemysłowymi (102,5%)
• Wykorzystanie endogenicznego potencjału subregionów górniczych (102,8%)
• Rozwój przedsiębiorczości (102,5%)
• Wsparcie na założenie działalności gospodarczej (98,7%)
• Redeployment – reintegracja zawodowa (98,8%)

Znaczne zaangażowanie dostępnej alokacji w projekty jest także w obszarach:

• Infrastruktura szkolnictwa wyższego (86,7%)
• Innowacyjna infrastruktura gospodarki (81,1%)
• Rozwój kształcenia wyższego pod kątem zielonej gospodarki (80,9%)
• Wsparcie MŚP (78,0%)

FST to nie tylko inwestycje w infrastrukturę, ale także w ludzi. Również tutaj znaczna część dostępnych środków jest już zaangażowana w projekty wybrane do dofinansowania, m.in. w obszarach:

• Edukacja zawodowa: 92,3%
• Włączenie społeczne: 95,7%
• Kształcenie dorosłych: 60%

Transformacja Śląska to nie hasło – to proces, który się dzieje tu i teraz.

Dzięki Funduszowi Sprawiedliwej Transformacji region przekształca swoje przestrzenie, zmienia strukturę gospodarczą, inwestuje w ludzi i ich kompetencje, tworzy nowe ścieżki rozwoju.

Duże zaangażowanie wdrażania FST to efekt pracy samorządów, uczelni, firm i organizacji, które wspólnie budują przyszłość regionu.

Przestrzeń dla nowych inwestycji

Na terenach poprzemysłowych i zdegradowanych już dziś powstają nowe centra rozwoju i zielone przestrzenie. Śląsk pokazuje, że rewitalizacja może być fundamentem innowacyjnej gospodarki – nie tylko przywracamy grunty do życia, ale zmieniamy ich funkcję w duchu zrównoważonego rozwoju.

MŚP i przedsiębiorczość – motor transformacji

Największe wsparcie trafiło do mikro, małych i średnich firm. Dzięki FST przedsiębiorcy zyskują środki na rozwój, automatyzację i nowe technologie. Co ważne – powstają także zupełnie nowe firmy, zakładane przez osoby, które zdecydowały się na zawodowy restart. To oznacza nowe miejsca pracy i świeżą energię w gospodarce regionu.

Edukacja, która odpowiada na przyszłość

W transformacji kluczowy jest człowiek i jego kompetencje. Dlatego unijne wsparcie inwestujemy w:

• rozwój nowoczesnej infrastruktury uczelni i szkół zawodowych,
• programy dla osób dorosłych, które chcą się przekwalifikować,
• wsparcie dla nauczycieli i kadry edukacyjnej.

Na Śląsku edukacja już dziś współpracuje z przemysłem przyszłości – od technologii po zieloną energię.

Zielona energia i czyste technologie

Śląsk stawia na energetykę rozproszoną, odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną. To nie tylko walka o klimat, ale też szansa na lokalną niezależność energetyczną, niższe rachunki i innowacje technologiczne w firmach i gminach.

Społeczna strona transformacji

Transformacja to także troska o mieszkańców:

• osoby tracące pracę w tradycyjnych sektorach są obejmowane programami wsparcia zawodowego i psychologicznego,
• rozwijane są lokalne inicjatywy społeczne i zdrowotne,
• samorządy zyskują narzędzia do lepszego planowania i zarządzania procesem zmiany.

Transformacja to nie koniec, to nowy początek

Dzięki FST województwo śląskie zyskuje realne narzędzia do odbudowy gospodarki – nie przez powrót do przeszłości, ale przez skok w przyszłość. Projekty realizowane w regionie pokazują, że transformacja to nie strata, lecz szansa na lepsze życie i zrównoważony rozwój.

Biznes napędza zmianę

Transformacja regionu to silny impuls dla przedsiębiorczości. Duże zainteresowanie wsparciem dla MŚP pokazuje, że sektor prywatny traktuje tę zmianę jako szansę.

Wnioski w działaniu wspierającym MŚP przekroczyły 139% dostępnych środków.

W działaniach wspierających osoby zakładające działalność gospodarczą złożono wnioski na 155% alokacji – transformacja tworzy nową falę lokalnych inicjatyw biznesowych.

Wsparcie konkurencyjności przedsiębiorstw

Ponad 1,3 mld zł jest już w rękach przedsiębiorców dzięki czemu ponad 300 MŚP rozbudowuje swoje zasoby w kierunku utrzymania konkurencyjności. Dzięki wsparciu wdrożonych zostanie prawie 1 tys. innowacyjnych rozwiązań w obszarze procesowym, produktowym lub organizacyjnym. Dzięki realizowanym projektom powstaje pond 3,5 tyś nowych miejsc pracy.

Wsparcie dla MŚP jest także realizowane poprzez dwa projekty, których autorem jest Fundusz Górnośląski tj. Śląska Sieć Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Śląska Sieć Innowacji. Projekty, o łącznej wartości 93 mln zł, mają na celu poprawę dostępności do usług prorozwojowych i innowacyjnych, przedsiębiorców z sektora MŚP.

Przedsiębiorcy mogą liczyć na wsparcie w formie co najmniej 254 voucherów na realizację usług doradczych i rozwojowych, które obejmą do 90 proc. kosztów kwalifikowalnych. Wartość vouchera wynosić będzie od 50 do 150 tys. zł, z maksymalnym terminem jego realizacji (adekwatnym do kwoty vouchera) wynoszącym 6-12 miesięcy.

Wsparcie na założenie działalności gospodarczej

Ponad 150 mln zł zasila projekty w ramach których będzie udzielane wsparcie na założenie działalności gospodarczej. Kwota wsparcia nie przekroczy 100 tyś zł dla jednej osoby. Projekty obejmą osoby pracujące w górnictwie, branży okołogórniczej a także osoby długotrwale bezrobotne.

Infrastruktura na rzecz innowacji

Obecnie w regionie realizuje się prawie 40 projektów związanych z budową innowacyjnej infrastruktury. Wśród nich projekty o znaczeniu strategicznym dla regionu jak np.

• Centrum Odnawialnych Źródeł Energii i Technologii Wodorowych w Rybniku
• DiagMedFarm Centrum Nauk Medyczno-Farmaceutycznych w Sosnowcu
• Dzielnica Nowych Technologii - Katowicki Hub Gamingowo-Technologiczny
• Utworzenie Centrum Technologii i Nauk Obliczeniowych w Katowicach
• IT HUB Gliwice

Zielona energia – realnie wdrażana

Transformacja Śląska to również nowe źródła energii i rozwój energetyki prosumenckiej. Działania wspierające OZE cieszyły się rekordowym zainteresowaniem — wnioski złożone na 175% całkowitej alokacji działania pokazują, że mieszkańcy, samorządy i firmy chcą inwestować w czystą energię już dziś.

Śląsk staje się centrum zielonych technologii — i robi to w praktyce, nie tylko w strategiach.

W ramach wsparcia energetyki rozproszonej opartej o OZE dofinansowane dotychczas projekty inwestujące w odnawialne źródła energii i energetykę rozproszoną wygenerują ponad 6 tyś nowych instalacji energii cieplnej i prawie 7 tyś instalacji energii elektrycznej, co łącznie podnosi zdolność wytwarzania energii o ponad 134 MW.

Wśród dofinansowanych przedsięwzięć są m.in:

• Budowa instalacji OZE opartej o biogaz na oczyszczalni ścieków "Centralna" w Bytomiu
• Budowa instalacji OZE w Społecznym Towarzystwie "HOSPICJUM CORDIS"
• Budowa instalacji OZE na terenie oddziałów GPW S.A.
• Czyste Zabrze - transformacja energetyczna, która obejmuje budynki mieszkalne w Bytomiu, Zabrzu

Największe projekty, które generują instalacje OZE i mają istotny wpływ na zmiany w podejściu do energetyki odnawialnej to m.in.

• Zielona energia na terenie Gmin Partnerskich: Rybnik, Czerwionka-Leszczyny, Gaszowice, Jejkowice, Lyski, Pszów, Świerklany.
• Rozwój energetyki rozproszonej opartej o odnawialne źródła energii na terenie Miasta Tarnowskie Góry, Gminy Bobrowniki oraz Gminy Świerklaniec
• Postaw na OZE – rozwój energetyki rozproszonej opartej o odnawialne źródła energii na terenie Gmin Partnerskich Tychy i Wyry
• Odnawialne źródła energii dla mieszkańców Bielska-Białej i Zebrzydowic
• Od węgla do słońca – odnawialne źródła energii dla mieszkańców gmin Czechowice-Dziedzice i Hażlach
• OZE w budynkach mieszkalnych na terenie Subregionu Zachodniego

W ramach obecnie realizowanych projektów w regionie, powstanie 550 magazynów energii. Najwięcej, bo aż 380 sztuk deklaruje przedsięwzięcie realizowane dla mieszkańców Bielska-Białej i Zebrzydowic.

Nowa gospodarka na starych fundamentach

Ogromnym zainteresowaniem cieszyły się działania wspierające zagospodarowanie terenów zdegradowanych. Śląskie potrafi odzyskiwać przestrzenie po przemyśle dla celów rozwojowych.

W przypadku wsparcia inwestycji na terenach poprzemysłowych, złożone wnioski sięgnęły aż 264% dostępnej alokacji – to pokazuje, jak silnie lokalny biznes, samorządy i organizacje są gotowe do działania.

W obecnie realizowanych projektach, prawie 100 ha gruntów podlega procesowi rekultywacji i zaadaptowaniu na nowe funkcje.

Największe zrekultywowane obszary, na których już realizują się inwestycje to:

• Gliwicki Park Techniki, Technologii i Edukacji Lotniczej
• Stara prochownia - rekultywacja północno-wschodniej części kamieniołomu Sadowa Góra w Jaworznie
• Centrum konferencyjno-naukowe w wyrobisku po eksploatacji wapieni i dolomitów - rekultywacja płn-wsch części kamieniołomu Sadowa Góra w Jaworznie
• Zagospodarowanie budynków po zlikwidowanej KWK ANNA w Pszowie wraz z przyległym terenem
• Kazimierz Od Nowa – rekultywacja terenów pogórniczych w gminie Sosnowiec
• Dzielnica Nowych Technologii - Katowicki Hub Gamingowo-Technologiczny
• Adaptacja zabytkowych budynków pokopalnianych na potrzeby Muzeum Śląskiego w Katowicach
• Waloryzacja Cementowni Grodziec w Będzinie

Kompetencje przyszłości — edukacja, która odpowiada na zmiany

Zmiana systemowa nie jest możliwa bez zmiany w podejściu do edukacji. W regionie widać wyraźny głód kształcenia nowej generacji.

Edukacja zawodowa — wnioski złożone na 162% alokacji

Kształcenie wyższe zorientowane na zieloną gospodarkę — 153% alokacji Włączenie społeczne i wsparcie dla osób narażonych na wykluczenie — ponad 214% alokacji działania.

Śląsk chce nie tylko zmieniać przestrzeń, ale aktywnie angażować ludzi w proces zmiany.

Kapitał ludzki to kluczowa siła transformacji.

Śląskie inwestuje w edukację dorosłych i nowe modele kształcenia zawodowego, buduje kapitał ludzki poprzez redeployment, zakładanie działalności gospodarczej oraz kształcenie osób dorosłych; projekty realizowane w tych obszarach deklarują objęcie wsparciem:

• prawie 40 tyś osób w obszarze kształcenia dorosłych
  Najwięcej uczestników obejmą między innymi projekty:
  • Graj po zielone z Akademią Śląską
  • LOK-uj w swoją przyszłość! Program usług rozwojowych w subregionie centralnym województwa śląskiego
  • Usługi rozwojowe drogą do zielonych kompetencji.
  • Śląska Oferta Rozwoju Kwalifikacji i Kompetencji - subregion centralny
• prawie 37 tyś. osób w zakresie rozwoju zielonych i cyfrowych kompetencji
• ok. 7 tyś osób pracujących w banży górniczej i okołogórniczej

Zmiana systemowa nie jest możliwa bez zmiany w podejściu do edukacji.

W regionie widać wyraźny głód kształcenia nowej generacji.

• Edukacja zawodowa — wnioski złożone na 162% alokacji
• Kształcenie wyższe zorientowane na zieloną gospodarkę — 153% alokacji
• Włączenie społeczne i wsparcie dla osób narażonych na wykluczenie — ponad 214% alokacji działania

Śląsk chce nie tylko zmieniać przestrzeń, ale aktywnie angażować ludzi w proces zmiany.

Dotychczas ponad 180 placówek edukacji zawodowej otrzymało wsparcie w postaci doposażenia. Przykładowe projekty to m.in.:

• Mechanik i mechatronik - odpowiedź na transformację regionu - wsparcie kształcenia zawodowego w Centrum Kształcenia Zawodowego w Jastrzębiu-Zdroju
• KSSE – SKILL UP! – wsparcie procesu transformacji regionu przez podniesienie jakości kształcenia zawodowego na terenie Miasta Żory i Jastrzębie-Zdrój
• Fachowcy z Rudy Śląskiej
• Edukacja zawodowa w Zespole Szkół Leśnych i Ekologicznych w Brynku
• Rozwój zawodowy uczniów kształcących się w zawodzie Technik Hotelarstwa
• Szkoła wysokich lotów! Sprawiedliwa transformacja dzięki wysokim kwalifikacjom zawodowym uczniów i uczennic w Technikum Lotniczego ZDZ w Katowicach
• Technik realizacji nagrań – nowa generacja
• Transformacja regionu - wsparcie kształcenia zawodowego w Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Żarnowcu
• Laboratoria budownictwa przyszłości - budowa warsztatów szkolnych przy Zespole Szkół Architektoniczno – Budowlanych w Tarnowskich Górach
• Zintegrowany rozwój szkolnictwa branżowego w powiecie raciborskim w kierunku regionalnych inteligentnych specjalizacji

26 projektów FST jest związanych z doposażeniem uczelni wyższych w regionie. Wśród nich 7 projektów o znaczeniu strategicznym dla regionu tj.

• Utworzenie Centrum Technologii i Nauk Obliczeniowych w Katowicach (Pol. Sl)
• Centrum Odnawialnych Źródeł Energii i Technologii Wodorowych w Rybniku (Pol. Sl.)
• DiagMedFarm Centrum Nauk Medyczno-Farmaceutycznych w Sosnowcu (SUM)
• Centrum Biotechnologii i Bioróżnorodności (USL)
• SPIN-ART - Centrum Edukacji Artystycznej i Kulturalnej (USL)
• Śląskie Interdyscyplinarne Centrum Chemii (USL)
• Raciborska 44 – rozbudowa infrastruktury dydaktycznej kampusu ASP na rzecz sztuki i dizajnu (ASP)

Pozostałe to projekty wybrane w naborze konkursowym, które są związane ze wsparciem kształcenia wyższego zgodnie z potrzebami zielonej gospodarki. Kwota na ich wsparcie to ponad 110 mln zł. i zakładają wsparcie dla prawie 17 tyś. osób.

W ramach projektów uczelnie podejmują takie aktywności jak:

• GreenMat - Rozwój Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w zakresie nowych technologii materiałowych w kierunku zielonej transformacji regionu
• Informatyka kwantowa i chemia na rzecz zielonej przyszłości – Uniwersytet Śląski w Katowicach wspiera studentów i uczniów szkół ponadpodstawowych
• PŚ w erze zielonej i cyfrowej gospodarki - studenci, absolwenci i uczniowie na ścieżce edukacyjno-zawodowej.
• Rozwój na rzecz zielonej gospodarki poprzez wsparcie uczniów szkół średnich, ABK oraz podniesienia kompetencji kadry dla WSA w Bielsku-Białej.

Z FST wspieramy obecnie ponad 2 tyś lokalnych inicjatyw realizowanych na rzecz społeczności zamieszkującej obszary transformacji. Wśród projektów o największej liczbie planowanych inicjatyw są m.in.:

• Lokalnie na rzecz transformacji podregionu bielskiego
• "Pod skrzydłami Jastrzębia". Wzmocnienie procesu transformacji przez działania na rzecz mieszkańców Jastrzębiu-Zdroju i okolicznych gmin OSI.
• Zróbmy sobie klimat czyli sprawiedliwa transformacja w Sosnowcu

Najwięcej osób obejmą takie inicjatywy jak:

• Zielony kwartał KWK Rozbark - Edukacja Zielona Transformacji
• Rybnik - w kierunku zielonej przyszłości
• Siła harcerskich relacji w procesie transformacji

Rozwój kształcenia – kompetencje, które zmieniają region

Śląskie gotowe na więcej

Fundusze zostały uruchomione. Zainteresowanie przekracza oczekiwania. Zmiana trwa.

Przed nami etap intensywnej realizacji projektów i przygotowanie do kolejnych okresów finansowania UE.

Region już teraz pokazuje, że potrafi efektywnie wykorzystywać środki UE — nie tylko administracyjnie, ale przede wszystkim rozwojowo.